Special: Jos Verstappen en de eerste Nederlandse A1GP-zege

Ruim vier maanden nadat de klasse het eerste levenslicht heeft gezien, brengt de A1 Grand Prix een bezoek aan het Zuid-Afrikaanse Durban. Het concept uit de koker van sjeik Maktoum uit Dubai moet vooral innovatief zijn: autosport van hoog niveau combineren met een meer nationale racebeleving dan voorheen gebruikelijk. Het draait niet zozeer om de coureurs zelf, die individueel ook geen punten kunnen scoren, maar wel om het vertegenwoordigen van de deelnemende landen. En ach: met onder meer Will Power, Nelson Piquet jr., Zandvoort Masters-winnaar Alexandre Prémat, Neel Jani, Scott Speed en Adrian Sutil ziet de deelnemerslijst er nog niet eens zo beroerd uit. Niet dat al die mannen wekelijks acte de présence geven, het landenconcept maakt het mogelijk om verschillende coureurs in te zetten.

Nederland kan vanzelfsprekend niet ontbreken op de grid van het nieuwe project. Met Jan Lammers aan het roer zet Racing for Holland voormalig Formule 1-coureur Jos Verstappen in. Geen half werk dus. De Limburger wist na het achterhoedegevecht met Minardi in 2003 geen F1-zitje meer te bemachtigen en kan daardoor probleemloos in de Lola B05/52 - bekend van de Euroseries 3000 - stappen. Verstappen toont zich in de eerste raceweekenden meteen snel, al valt het dubbeltje vaker niet dan wel de goede kant op voor de oranje brigade. Drie uitvalbeurten in evenzoveel weekenden maken de achterstand in het door Fransen gedomineerde kampioenschap aanzienlijk. Er rest Nederland vooral een jacht op dagsucces.

De eerste kans daarop volgt in Zuid-Afrika, op het stratencircuit van Durban. Verstappen kwalificeert zich via een onnodig gecompliceerd kwalificatieformat als vierde en vat de koe in de sprintrace meteen bij de horens. Tsjechië en Groot-Brittannië moeten er bij de rollende start aan geloven, waarna Verstappen aansluit achter de Franse equipe. Hij houdt zich de hele race schuil in de versnellingsbak van Prémat, maar wie het race-DNA van de Verstappens ook maar een beetje kent, weet dat er in extremis een aanval volgt. In de laatste ronde is het moment daar. Een gele vlag, veroorzaakt door een crash van Team China, brengt Verstappen nog net iets dichter bij Prémat. De zege lonkt, al lijkt inhalen schier onmogelijk op het krappe stratencircuit. Er wordt met andere woorden iets bijzonders van Verstappen senior gevraagd, al helemaal als Prémat hem goed naar de buitenkant dwingt. De Nederlander met 106 F1-starts achter zijn naam blijft daar ook vol overtuiging zitten, maar moet dat in de eerstvolgende bocht bekopen. Op het vuil, in de rondte en als zestiende geklasseerd.

Tekst gaat verder onder de foto:

 

Schoolvoorbeeld van een inhaalrace door de straten van Durban

Nog geen Nederlandse zege en als extra straf ook nog eens een hondsberoerde startpositie voor de hoofdrace later die zondag, overigens verreden met een neus van India op de bolide. Verstappen moet als zestiende opdraven voor wat ditmaal een staande start is. Het lijkt een kansloze expeditie, maar zal juist - net als het spektakelstuk van Jeroen Bleekemolen in Zandvoort - één van de gedenkwaardigste momenten uit de A1GP-historie opleveren. Verstappen schiet als een komeet uit de startblokken en heeft bij het ronden van de eerste bocht al zes collega's te pakken. In het uurtje dat volgt, rekent hij af met de bovenstaande opmerking dat inhalen onmogelijk zou zijn. Door bij meerdere crashes uit de chaos te blijven, als team de juiste keuzes te maken en op zijn eigen racecraft te vertrouwen, zet Verstappen een verwoede inhaaljacht in. Die brengt hem in de slotronde zelfs binnen schootsafstand van de leidende Zwitser Jani. Commentatoren Ben Edwards en John Watson raken in vervoering en denken nog eens terug aan wat er eerder die dag is gebeurd: "Look how close Verstappen is. Surely he is not gonna do the same thing again."

De reactie van Watson herbergt een vooruitziende blik: "Why not? The only way you're gonna win, is to take the chance." Nog geen tien seconden later maakt Jani een foutje en doet Verstappen inderdaad wat hij eerder die dag ook al probeerde: in de slotronde alles riskeren voor winst. De beslissing valt zelfs op exact dezelfde plek, het rechte stuk tussen de bochten acht en negen. Jani heeft goed naar Prémat gekeken en dwingt Verstappen wederom naar de buitenkant. Het enige verschil is dat de Limburger ditmaal al voor het aanremmen voor de negende bocht de overhand heeft. Geen rare capriolen dus, maar het zwart-wit geblokt en juichende teamleden in de hekken. Verstappen schenkt Nederland een eerste podiumstek in A1GP en doe ook maar meteen de eerste zege erbij. Nog veel belangrijker is dat 50.000 enthousiaste toeschouwers op deze zondagmiddag getuige zijn geweest van een Jos the Boss-hoogstandje: in het droge en op een verdraaid krap stratencircuit van zestien naar één rijden. Mooier zou het Nederlandse A1GP-avontuur in de daaropvolgende jaren ook niet meer worden.

Eerste overwinning sinds 1993: een kantelpunt of toch niet?

Als het Wilhelmus in Zuid-Afrika klinkt kan men dat echter nog niet vermoeden. Euforie overheerst en je zou voor minder. Voor Verstappen  is dit namelijk - hou u vast - pas zijn eerste zege sinds 1993, het jaar waarin hij de Masters op Zandvoort won en zichzelf met acht triomfen ook tot Duits F3-kampioen kroonde. "Maar ik ben vooral erg blij voor de Nederlandse fans en alle  mensen in ons team, zij hebben hier keihard voor gewerkt. We hebben toch eventjes onze weg moeten vinden in dit kampioenschap. Dat was best lastig, maar voor dit weekend hebben we enkele veranderingen doorgevoerd en was het gevoel meteen goed", glundert Verstappen tijdens de persconferentie. Als hij tot slot wordt gevraagd of deze zege een omslagpunt betekent en een voorbode is voor nog meer succes met Team Nederland, luidt het antwoord: "Laten we hopen van wel ja. In de races zijn we altijd wel sterk, al moeten we in de kwalificaties ook steeds bij de eerste vijf komen. Laten we hopen dat dit het omslagpunt is."

Dat laatste is met de kennis van nu ijdele hoop gebleken. Verstappen zou na dat eerste A1GP-seizoen helemaal niet meer in actie komen door een financieel conflict met teambaas Lammers en Team Nederland zou ondanks enkele successen in sprintraces geen hoofdrace meer winnen. Na het seizoen 2008-2009 valt zelfs het doek voor het gehele kampioenschap ondanks verwoede pogingen om de klasse nieuw leven in te blazen. Het lukt niet, waardoor A1GP-liefhebbers het louter met herinneringen moeten doen. Op dat lijstje van memorabele momenten staat deze zegetocht van Verstappen zonder twijfel hoog vermeld.