Analyse: Het verhaal achter de schikking tussen de FIA en Ferrari

Als een donderslag bij heldere hemel kwam op vrijdagmiddag het persbericht van de FIA binnen: FIA concludes analysis of Scuderia Ferrari Formula 1 Power Unit. Het bericht zelf was niet lang, maar de strekking was wel helder: “De FIA heeft na uitgebreid technisch onderzoek een streep gezet onder diens analyse van de Ferrari-motor uit 2019 en heeft een schikking getroffen met het team. De details van dit akkoord zullen tussen de betreffende partijen blijven.” Direct stond het journaille op scherp. Misschien nog wel meer vanwege alle dingen die niet in het persbericht stonden geschreven, maar die wel tussen de regels door te lezen vielen.

De timing van dit persbericht was eveneens opmerkelijk en zeer waarschijnlijk ook niet toevallig te noemen: tien minuten voor het einde van de laatste Formule 1-testdag in Barcelona. Het mediacentrum was op dat moment minder gevuld, journalisten hadden het razend druk met het afhandelen van hun laatste testverhalen en de teams waren alvast aan het inpakken. Bovendien waren de meeste teambazen tegen die tijd al lang en breed op weg naar huis. De eerstvolgende keer dat de media vol bovenop de zaak kan duiken, is over twee weken in Melbourne. De FIA en Ferrari hopen dat de kwestie tegen die tijd alweer enigszins bedaard is. Maar het is zeer de vraag of ze daar gelijk in krijgen. In de paddock maakt de verklaring namelijk veel los. Betrokkenen willen logischerwijs niet publiekelijk op de zaak reageren, maar laten aan dit medium wel weten hoe de kaarten achter de schermen echt zijn geschud.

Hoe het balletje begon te rollen in 2019

Het verhaal begon voor de meeste mensen in 2019, toen Ferrari vrij verrassend over de beste power unit van het hele veld beschikte. En niet te zuinig ook. Met overmacht won de Scuderia op hogesnelheidsbanen als Spa-Francorchamps en Monza. De concurrentie keek eerst vol verbazing toe. Maar naarmate de tijd vorderde, werden er steeds meer vragen gesteld over de plotselinge ommekeer bij de mannen uit Maranello. Menig concurrent - met name Mercedes en Red Bull - had twijfels over de legaliteit en bestookte de FIA met vragen. Zij reageerden met een flinke reeks aan technische richtlijnen: voorschriften voor grijze gebieden in de reglementen. In eerste instantie nog zonder noemenswaardig gevolg. Tot die ene race in Austin, de omslag: een nieuwe speldenprik van Red Bull en Mercedes leverde toen de eerste voltreffer op. De FIA kwam met opheldering over een grijs gebied aangaande de brandstoftoevoer. Ferrari zou die volgens concurrenten doelbewust hebben gesaboteerd.

Hoe dan ook: daarna sloeg de zaak om, ook naast de baan. Zo veranderde de houding van Binotto binnen korte tijd, opeens was hij voorstander van de nieuwe reglementen voor 2021 en werd de eerdere dreiging van een Ferrari-veto ingetrokken waar het merk eerder nog de kont tegen de krib gooide. Ook op de baan werden de gevolgen zichtbaar. Denk maar eens aan de Amerikaanse Grand Prix, waar de Scuderia op de rechte stukken flink langzamer was dan voorheen. De motor was nog steeds wel competitief, maar absoluut niet meer superieur. “Een verandering in tactiek”, stelde Binotto koeltjes, “om meer downforce te genereren en de topsnelheid te verminderen”. Maar de realiteit was anders: het bleek een direct gevolg van wat er zich achter de schermen allemaal afspeelde. Boze tongen beweren nu dat de teambaas op dat moment al wist dat Ferrari de motortrucjes in 2020 niet meer kon gebruiken en dus op zoek moest naar andere manieren om het de concurrentie lastig te maken. De transitie werd toen al ingezet.

In Abu Dhabi kreeg het geheel een vervolg. Het geduld van Mercedes en Red Bull raakte stilletjes aan op en dus werd er in het oliestaatje een geheime meeting ingelast om de kwestie nogmaals te bespreken. Toevallig of niet viel dit samen met een nieuwe controverse bij Ferrari: op de zondag van de race bleek er 'significant meer' brandstof in de SF90 van Charles Leclerc te zitten dan vooraf doorgegeven door het team. Dit is natuurlijk verdacht, helemaal in combinatie met het bovenstaande over de gesaboteerde brandstofmeter. Zou Ferrari dan toch meer brandstof verbranden dan toegestaan? Het antwoord van concurrenten laat zich raden. Die van de FIA ook: de autosportfederatie besloot het af te doen met een geldstraf van 50.000 euro.

Klokkenluiders bij Ferrari, druk wordt opgevoerd

In de winter leek de kwestie te zijn afgesloten, boeken dicht. Leek, want achter de schermen werd de druk op de FIA om actie te ondernemen steeds verder opgevoerd. Het feit dat er serieuze verdenkingen waren en dat deze niet tot serieuze straffen leidden, viel in de paddock niet in goede aarde. En zeker niet wanneer de FIA-president van dienst Jean Todt heet en het betreffende team Ferrari is. Men had de schijn zodoende tegen. Red Bull-adviseur Dr. Helmut Marko zei eind 2019 al tegen Motorsport.com: “Ik ga ervan uit dat zulke Ferrari-escapades volgend jaar niet meer plaatsvinden. Als er in 2020 opnieuw een verdachte situatie ontstaat, dan gaan we zeker protest indienen.”

In aanloop naar de Formule 1-wintertest in Barcelona vonden er twee doorslaggevende gebeurtenissen plaats. Zo heeft Motorsport.com vernomen dat enkele Ferrari-medewerkers als klokkenluiders hebben gefungeerd. Zij hebben dus informatie prijsgegeven. Het motief hiervoor is niet onomstotelijk vast te stellen. Wellicht kon men zich niet vinden in het leiderschap van Mattia Binotto of wilde men simpelweg niet langer iets te maken hebben met onreglementaire activiteiten. De betreffende personen zorgden met deze informatie voor extra bewijslast en dus voor een nog ontbrekend puzzelstukje in het hele proces.

Tegelijkertijd sijpelde er steeds meer informatie vanuit hogere FIA-kringen door naar de rivaliserende teams. Volgens de officiële berichtgeving had de autosportfederatie de overige teams niet eerder geïnformeerd dan de rest van de wereld, maar informeel wisten enkele teambazen in december al dat Ferrari diplomatiek gezien in steeds zwaarder weer verzeild raakte. De FIA wilde het Italiaanse merk naar verluidt niet beschuldigen van vals spel. Ergens valt dit ook wel te begrijpen, de zeer belangrijke onderhandelingen over een nieuw Concorde Agreement waren toen immers in volle gang. Een gefrustreerd en gekrenkt Ferrari, dat dreigt met een vertrek uit de Formule 1, zou voor de beurskoers van de sport en daarmee voor eigenaar Liberty Media een financiële catastrofe zijn.

De aanpak heeft effect: Ferrari gaat niet helemaal vrijuit

Maar dat vertelt nog niet het hele verhaal. Doordat concurrenten lucht van de situatie kregen, kon de druk op de FIA en op diens president Todt achter de schermen wel stevig worden opgevoerd. De FIA kon zich hierdoor niet langer veroorloven om helemaal geen actie te ondernemen. Met het persbericht van afgelopen vrijdag heeft die strategie in ieder geval deels gewerkt. Ook al heeft men weinig concrete informatie naar buiten gebracht, in de paddock weet men heel goed wat er tussen de regels geschreven staat. Daarnaast komt de Scuderia niet zo ongeschonden uit de strijd als dat in eerste instantie lijkt.

Zo moet Ferrari – als onderdeel van deze schikking – de FIA naar verluidt assisteren bij verschillende initiatieven, zoals het reduceren van de CO2-uitstoot. Het Italiaanse team mag zodoende allerlei ontwikkelingskosten betalen die anders op het conto van de FIA waren gekomen. Dit kan men gerust het equivalent van een miljoenenboete noemen. Ironisch genoeg moet Ferrari in de komende jaren ook nog haar steentje bijdragen aan nieuwe richtlijnen op motorisch vlak, onder meer om te voorkomen dat er nieuwe trucjes worden uitgehaald. Het is een beproefd recept: de beste manier om een IT-systeem te testen, is immers ook door hackers hun gang te laten gaan. Juist dan vind je de cruciale hiaten. Zo werkt het in dit geval ook: laat de overtreder het oplossen.

Is de kous daarmee dan helemaal af? Nou als het aan de FIA ligt wel, maar ook hier lijken niet alle betrokkenen op één lijn te zitten. Een rondgang door de paddock leert namelijk dat niet alle teams zijn gekend in deze schikking. En dat terwijl de rivaliserende formaties wel financieel zijn geraakt, mocht er daadwerkelijk bewijs zijn voor vals spel van Ferrari. De eerste reacties maken dan ook duidelijk: het valt niet uit te sluiten dat er nog enkele processen worden aangespannen. Als Ferrari met een onreglementaire motor tweede is geworden in het WK voor constructeurs, dan gaan er vele miljoenen verloren voor de concurrentie. Het verschil tussen een tweede en derde stek bedroeg in 2019 namelijk zo’n acht miljoen euro. Een bedrag dat nummer drie Red Bull Racing ongetwijfeld graag zou willen ontvangen. Nummer vier McLaren verdient zonder Ferrari ook zo'n zes miljoen meer. Zelfs Williams, de overduidelijke hekkensluiter, zou bij een diskwalificatie van de Scuderia bijna twee miljoen extra binnenharken. In totaal gaat het om een bedrag van zo’n veertig miljoen dollar.

En dan is er los van het financiële verhaal nog iets, een morele kwestie. Iemand die eind vorig seizoen zijn onderbuikgevoel liet spreken of toen wellicht al op de hoogte was van al deze gebeurtenissen, was Max Verstappen. De Nederlander beschuldigde Ferrari in Amerika vrij onomwonden van ‘vals spel’. In eerste instantie tot groot ongenoegen van het team uit Maranello. Maar nu geeft de FIA in verkapte bewoordingen toe dat de Red Bull-coureur destijds niet gek ver naast de waarheid zat. Het is dus ook een soort rehabilitatie van de uitgesproken Verstappen, al blijft de vraag of men daar in Italië inmiddels al net zo over denkt. We vermoeden van niet.

De schikking tussen de FIA en Ferrari over de 2019-motor geanalyseerd: