Special feature

Special: De aanpak die Ayrton Senna zo bijzonder maakte

Op de overlijdensdag van Ayrton Senna in Imola kijken we terug op wat de Braziliaan zo speciaal maakte. En dat doen we met de man die hem het beste kende.

Ayrton Senna, McLaren met fysiotherapeut Josef Leberer

Ayrton Senna, McLaren met fysiotherapeut Josef Leberer

Sutton Images

In een tijdperk waarin Formule 1 in het algemeen steeds professioneler werd, wordt Ayrton Senna vaak beschouwd als een van de rijders die de fysieke en mentale aanpak van coureurs naar een hoger niveau tilde. Daar speelde de bitse rivaliteit van Senna met McLaren-teamgenoot Alain Prost een grote rol in. Senna kwam tegenover een rijder te staan die zijn evenknie was en probeerde daarom op alle vlakken een voordeel te zoeken. Een van die vlakken was een hechte samenwerking met de jonge, nieuwe fysiotherapeut van McLaren: Josef Leberer. 

De Oostenrijker verving als jonge fysiotherapeut zijn landgenoot en mentor, de vermaarde professor Willi Dungl. Leberer kwam op 29-jarige leeftijd meteen terecht in het McLaren Honda-team van Ron Dennis, Ayrton Senna en Alain Prost, dat destijds op één na alle races won met de MP4/4.

Ayrton Senna krijgt een handmassage van Josef Leberer voor de start van de Mexicaanse Grand Prix 1988

Ayrton Senna krijgt een handmassage van Josef Leberer voor de start van de Mexicaanse Grand Prix 1988

Foto: Sutton Images

Voor een nieuwkomer als Leberer was het perfectionistische McLaren van Dennis, Senna en Prost best een intimiderende omgeving. “Ik twijfelde aan mezelf en vroeg me af of ik dat wel in mijn eentje zou kunnen, maar professor Dungl zei dat ik in mezelf moest geloven", vertelde Leberer in 2018 tijdens een gesprek met Motorsport.com. "Je kan je op zoiets niet voorbereiden. Ik was 29 en had al redelijk wat ervaring, maar het was toch een enorme stap omdat ik niet echt wist wat ze precies van me zouden verwachten. Ik heb gewoon mijn intuïtie gevolgd en probeerde toe te passen wat ik had geleerd.”

Leberer kreeg de taak om het vertrouwen te winnen van twee van de meest competitieve karakters in de sport. Een incident tijdens zijn eerste race, de Braziliaanse Grand Prix 1988 in Rio de Janeiro, gaf hem meteen een kans om het verschil te maken. "Op de vrijdag van de eerste race had Prost een ongeval en hij kreeg daarna barstende hoofdpijn. Ik was bang dat het mijn eerste en laatste race zou zijn, maar ik deed mijn best", getuigde Leberer. "Er stond veel druk op mijn schouders omdat ik er alleen voor stond, maar ik slaagde erin om Alain te helpen. Dat was fantastisch voor mij."

"De wagens waren toen fysiek moeilijk om te besturen, dus ze hadden iemand als ik nodig. Ze vroegen me vaak om therapie of een massage. Het is dan prettig om iemand te hebben die je verzorgt. Ayrton en Prost waren heel sterke karakters. Ik probeerde hen allebei tijd te geven."

Josef Leberer kijkt toe hij Ayrton Senna zich klaarmaakt om het circuit op te gaan

Josef Leberer kijkt toe hij Ayrton Senna zich klaarmaakt om het circuit op te gaan

Foto: Sutton Images

Leberer maakte dus een goede start met Prost, maar uiteindelijk bouwde hij een hechtere band op met Senna. En dat was niet helemaal per toeval. "Die eerste zondagavond in Rio belde hij me plots op", herinnerde Leberer zich. "Ik dacht dat hij een massage nodig had, maar hij vroeg me uit eten. Dat vond ik gewoon top. Iederéén wou met Ayrton Senna gaan eten, tot de burgemeester en de president toe. Achteraf hoorde ik dat hij me had gevraagd omdat hij zag hoe ik Prost had geholpen met zijn hoofdpijn. Hij dacht ‘die kerel is geen idioot, ik kan hem maar beter aan mijn kant hebben’. Daar was ik misschien wat naïef in, maar hij was gewoon een geweldig persoon. Zelfs Ron Dennis en ontwerper Gordon Murray kwamen me achteraf bedanken. Ik kon me geen betere start wensen."

"Dat was jouw salade niet"

In 1988 stond het mentale en fysieke begeleiden van Formule 1-rijders nog lang niet op het niveau van vandaag, maar Senna en Leberer brachten daar verandering in. "Ik denk niet dat er ooit iemand is geweest zoals Senna. Het was ongelooflijk hoe elk detail belangrijk was voor hem. Het was een plezier om voor hem te werken omdat hij waardeerde wat je deed. Op medisch vlak nam hij alles op als een spons. Ook voeding was voor hem heel belangrijk, tot bepaalde ingrediënten toe. Ik deed alles, ook het koken. Dat was in die tijd in sommige landen moeilijk, catering zoals we dat vandaag kennen bestond toen nog niet. Soms moest ik ergens met twee borden maar aan de slag gaan. Een keer zou ik een salade maken, maar werd ik weggeroepen voor een noodgeval en moest ik iemand anders vragen om zijn saladedressing te maken. Hij had dat meteen door: 'Dat was jouw salade niet, er scheelde iets mee.'"

Sebastian Vettel met Josef Leberer in 2008

Sebastian Vettel met Josef Leberer in 2008

Foto: Red Bull

Na het tragische overlijden van Senna in 1994 bleef Leberer actief in de sport. In 1997 kwam hij bij Sauber terecht, nu Alfa Romeo. Bij het Zwitserse team werkte hij met heel wat latere toppers als Kimi Raikkonen, Felipe Massa en Charles Leclerc. Senna werd door verschillende generaties coureurs op een voetstuk geplaatst. Leberer wordt door zijn protegés dan ook vaak gevraagd om verhalen te vertellen over de Braziliaanse held. "Natuurlijk. Ze vragen vaak wat Ayrton allemaal deed. Dat zijn vaak kleine dingen die hen kunnen helpen in hun trainingsschema."

Dezer dagen zijn alle Formule 1-rijders topatleten. De fysieke voorbereiding maakt dus niet meer zo'n groot verschil. De mentale kant van de zaak doet dat wel. Wat er in het hoofd van een rijder omgaat is tot op zekere hoogte nog steeds onbekend terrein: hoogst persoonlijk en moeilijker om te meten. Vandaag past Leberer nog steeds lessen toe die hij met Senna heeft geleerd. “Je kan niet altijd aan hartslag 180 werken. Voor het hart en het lichaam is het belangrijk om tot rust te komen", legde Leberer uit.

"Tijdens een F1-weekend begint de spanning te stijgen op zaterdagavond. Wat er in het hoofd van Ayrton omging, dat kon ik voelen op zijn lichaam: de spanning, de vibraties. Ik vroeg hem dan om mij zijn volle aandacht te geven. Concentreer je op de therapie. Het is belangrijk om te herstellen en de knop om te draaien. Je lichaam en geest kunnen enkel groeien in je slaap. Wat je die dag hebt gedaan wordt dan verwerkt. Als je ’s avonds nog steeds bezig bent met Prost, Mansell of Piquet, dan verstoort dat het proces. Senna pikte dat snel op. Dat is een van de belangrijkste dingen die je kan leren."

Leberer kijkt trots terug op zijn McLaren-jaren met Senna en Prost. "Je bent maar zo goed als de persoon waarmee je werkt. Ik ben niets als de rijder niet accepteert wat ik wil doen. Daarom was het voor mij zo geweldig om meteen bij McLaren terecht te komen in 1988 en voor twee wereldtoppers te kunnen werken. Het was fantastisch. Ik zou durven zeggen dat iedereen dat had kunnen doen met Senna en Prost."

Video: De beste openingsronde in de Formule 1 ooit? 

Sluit je aan bij de Motorsport community

Praat mee
Vorig artikel Ferrari: Omstreden sponsordeal met tabaksgigant “heel belangrijk”
Volgend artikel McLaren maakt zich zorgen en wil duidelijkheid over F1 B-teams

Beste reacties

Er zijn nog geen reacties. Wil je er één schrijven?

Meld je gratis aan

  • Snel toegang tot je favoriete artikelen

  • Stel alerts in voor breaking news en je favoriete coureurs

  • Laat je horen met de reactiemodule

Motorsport prime

Ontdek premium content
Abonneer

Editie

Nederland