Special: Het pijnlijke afscheid van MotoGP-instituut Clinica Mobile

De laatste Grand Prix van het seizoen is, zeker als er nog een kampioenschap op het spel staat, altijd een spannende gebeurtenis waar tranen van verdriet en blijdschap elkaar kruisen. De finale van dit seizoen werd bij uitstek emotioneel door het vertrek van enkele grote spelers uit de paddock. Suzuki, een van de zes fabrikanten in de MotoGP, vertrok uit het kampioenschap. Minder aandacht was er voor het vertrek van Clinica Mobile, een waar instituut in de Grand Prix-paddock. De Clinica Mobile was in de visie van oprichter Dr. Claudio Costa bedoeld als “het thuis van de helden uit de mytische wereld der motorracerij”. Het werd gedurende de jaren een mobiel centrum dat over de hele wereld met het circuit meereisde voor de medische zorg en fysiotherapie aan coureurs. In zowel de voorbereiding op sessies als in het herstel van geblesseerde rijders speelde de Clinica Mobile een belangrijke rol.

Tegenwoordig is de Clinica Mobile een ‘tweede thuis’ voor coureurs, een plek waar ze even afstand kunnen nemen van de soms stormachtige MotoGP-paddock, zegt Dr. Michele Zasa in gesprek met Motorsport.com. Eind september viel er echter een persbericht op de digitale deurmat waaruit Zasa, sinds acht jaar de directeur van Clinica Mobile, begreep dat de diensten van het Italiaanse bedrijf niet langer gewenst waren bij aanvang van 2023. Dorna Sports, de promotor van de MotoGP, heeft een deal gesloten met de Spaanse firma Quirónprevención. Dat bedrijf is onderdeel van Quirónsalud, een voorloper in de gezondheidszorg in Spanje. Dr. Ángel Charte wordt de voorman van het nieuwe bedrijf, hij is nu al als medisch directeur betrokken bij het kampioenschap. Het doel is, zo verklaarde CEO Carmelo Ezpeleta van de MotoGP in het persbericht, om “de medische faciliteiten voor de rijders en de hele paddock te verbeteren”. De nieuwe medische dienst gebruikt volgens het persbericht state-of-the-art apparatuur en maakt gebruik van nieuwe methodes.

Commerciële beslissing

De Italiaanse media die lucht kregen van het nieuws voordat het persbericht verstuurd werd, zinspeelden direct op de financiële argumenten die achter het besluit van Dorna zouden zitten. Ook Zasa denkt dat er niets anders dan een commerciële gedachte zit achter de verandering. “Rijders zijn veranderd, de tijden zijn veranderd, maar vanuit een gezondheidsaspect zijn wij ook veranderd”, zegt Zasa. “In 2022 hebben we diensten kunnen verlenen die qua technologie innovatief zijn. Onze preparatie en service aan rijders is ongeëvenaard, ik denk niet dat een gebrek aan evolutie een probleem was in de samenwerking met Clinica Mobile.” Hoe onbegrijpelijk de beslissing om afstand te doen van Clinica ook is voor de direct betrokkenen, Zasa koestert geen wrok: “We hebben altijd goed gewerkt met de rijders en teams, ik heb vrede met ons vertrek.”

Vrede dus. Maar toch was het een emotioneel afscheid van de MotoGP-paddock. Dat Clinica Mobile in 2023 niet langer in de paddock is, kwam als een verrassing voor Zasa en zijn team. “Ik had het niet verwacht, we spraken altijd over de lange termijn. Ik begrijp dat plannen kunnen veranderen. Er moet een serie aan situaties, benodigdheden, en ook, kan ik me voorstellen, financiële problemen in relatie tot de coronacrisis geweest zijn. Plannen kunnen veranderen. Maar voor ons was het een speciale situatie omdat we net een nieuwe vrachtwagen in gebruik hadden genomen, we dachten daarbij ook aan de lange termijn.” Toch was het voor de Clinica-groep een zwaar weekend: “De sfeer was niet best, we zijn verdrietig. We vinden het jammer, ik en het team hebben veel tijd en energie geïnvesteerd in de organisatie. Het is ook voor de rijders jammer, niet omdat we het professioneel niet goed genoeg deden, zij vertelden ons dat ze blij met ons waren. Dat laat een bittere nasmaak achter, maar ons vertrek is zonder controverse. We weten dat we het goed gedaan hebben, we staan niet achter deze commerciële beslissing, maar we begrijpen het wel.”

Mick Doohan met Dr. Costa op het podium tijdens de GP van Australië 1998

Foto: Clinica Mobile

Clinica Mobile-oprichter Dr. Costa kwam naar Valencia voor de laatste Grand Prix, het wegvallen van zijn levenswerk is een bittere pil. “Hij vond het moeilijk en is eerder naar huis gegaan dan hij aanvankelijk bedacht had”, zegt zijn opvolger. “Hij ging op vrijdag al huiswaarts omdat hij de situatie zo moeilijk vindt. Uiteindelijk was ik zijn opvolger, ik heb een traditie in ere gehouden die hij opgezet heeft. Ik heb geïnnoveerd, geprobeerd om bij de tijd te blijven en ik geloof dat we het goed gedaan hebben. Maar het is natuurlijk zijn kind.”

Valentino Rossi: “Dankzij de Clinica Mobile heb ik nog een vader”

De oprichting van de Clinica Mobile dateert uit 1977 toen Claudio Costa, een jonge Italiaanse dokter en zoon van een race-organisator, gefascineerd raakte door rijders. Hij zette een organisatie op waarmee levens van rijders gered konden worden. Dat gebeurde ook, zeker in een tijdperk dat de sport nog regelmatig levens eiste. In zijn allereerste race hield Costa Franco Uncini in leven met een cruciale mond-op-mondbeademing. Uncini nam tegelijk met de Clinica Mobile afscheid van de paddock, hij diende de laatste jaren als veiligheidsofficier van de FIM. Valentino Rossi haalde recent ook een herinnering op: “Het belangrijkste wat Dr. Costa voor mij gedaan heeft, is dat ik nog steeds een vader heb”, aldus de rijder die zelf door het leven ging als ll Dottore. “Op die dag in 1982 op Imola, toen Graziano viel, waren de dokters aan het testen met een nieuwigheid om slachtoffers van een crash ter plaatse te intuberen. Graziano viel voor Tosa en er was een arts van de Clinica Mobile aanwezig om ter plekke intubatie toe te passen. Daarmee hebben ze het leven van mijn vader gered.”

Wat begon met een klein busje, groeide al snel uit tot een grote operatie met een grote vrachtwagen. Zo was er ruimte voor meer bedden en meer apparatuur. De activiteiten werden uitgebreid tot het een absolute referentie was voor rijders, die bij de Clinica Mobile ook terecht konden met klachten die ontsnapten aan het zicht van de camera’s. Grote coureurs als Uncini, Kenny Roberts, Giacomo Agostini en Mick Doohan zijn nooit vergeten hoeveel ze te danken hebben aan Costa en zijn team. Het been van Doohan moest gered na zijn zware crash, het is een van de legendes uit de motorsport van het verleden. Het was een andere periode, maar wel eentje waardoor de Clinica Mobile een ongekend respect heeft gekregen in de paddock.

Jack Miller ondergaat in 2016 behandeling bij de Clinica Mobile

Foto: Clinica Mobile

Toen Dr. Costa in 2014 met pensioen ging, veranderde de sport en veranderde ook de steun die verleend werd aan de rijders. De evolutie van het kampioenschap dwong ook de Clinica Mobile om te veranderen. In plaats van medische interventies en spoedhulp, was het de laatste jaren juist meer een plek voor fysiotherapie. “In bepaalde situaties hebben we directe ondersteuning verleend, we gebruikten onze ervaring in noodsituaties”, aldus Zasa. “Dat hebben we altijd gedaan, al was het niet heel zichtbaar.” Sommige teams hebben inmiddels fysiotherapeuten in dienst, sommige rijders hebben zelfs een eigen fysio mee, maar de Clinica is op dit vlak ook een vertrouwd adres: “De rijders voelen zich comfortabel bij ons”, zegt Zasa.

Voor de artsen en fysio’s van de Clinica Mobile was het vertrek uit Valencia het einde van één hoofdstuk, het begin van het andere. Ze zijn niet werkloos. Allemaal hebben ze activiteiten buiten de racerij, maar het zal enige aanpassing vergen om daarin het ritme te vinden. “We zullen zoeken naar andere uitdagingen”, zegt Zasa. “We hebben plannen, we hebben een goed merk en afgezien daarvan hebben we de kennis waarvan ik niet wil dat het verloren gaat. Dit zijn allemaal professionals waar ik graag mee samenwerk.”

De Clinica Mobile is in ieder geval nog actief in de motorsport met het WK Superbikes en de herinneringen aan wat een instituut was in de paddock gaan niet verloren. “De mensen en de momenten zullen me altijd bijblijven, het menselijke aspect is heel belangrijk”, aldus Zasa. “Het gaat niet om een imago, voor mij draait het om de prachtige mensen die ik dankzij dit werk heb mogen ontmoeten. Rijders, maar ook rijders die er niet meer zijn. De herinneringen aan Luis Salom, Nicky Hayden of Marco Simoncelli. Dat zijn rijders waar ik erg close mee was, hen zal ik niet vergeten. En dan zijn er nog tal van (voormalig) rijders waar ik een warme band mee heb en dat zal ik koesteren.”