Zsolt Baumgartner, een autosportheld in Hongarije

De Grand Prix van Hongarije is inmiddels één van de klassiekers op de kalender. Sinds 1986 brengt de Formule 1 elke zomer een bezoek aan de krappe en bochtige Hungaroring bij Boedapest - volgende week voor de 32ste keer. Ondanks het jaarlijkse evenement in hun hoofdstad hebben de Hongaren als het gaat om coureurs in de hoogste autosportklasse een bescheiden historie. Slechts één Hongaar bereikte de hoogste trede van de autosportladder: Zsolt Baumgartner, een held in eigen land.

"Ja, soms word ik zelfs achtervolgd als ik aan het joggen of trainen ben! Maar dat vind ik niet erg", antwoordde Baumgartner in de zomer van 2004, in aanloop naar zijn thuisrace, eens op de vraag of hij een bekendheid is in Hongarije. Het nieuwjaarskind van 1981 had een jaar eerder, in 2003, voor eigen publiek op de Hungaroring een hoofdstuk toegevoegd aan de autosportgeschiedenisboeken van zijn land, door als eerste (en anno 2017 nog steeds enige) Hongaar te debuteren in de F1. Hij mocht bij Jordan instappen als vervanger van Ralph Firman. De Ier was bij een crash in een vrije training, nadat de achtervleugel van zijn EJ13 spontaan was afgebroken, dusdanig geblesseerd geraakt dat hij de rest van het Hongaarse raceweekend en de daaropvolgende Grand Prix in Italië moest uitzitten.

Baumgartner had op dat moment al testervaring bij Jordan. Racen deed hij in 2003, voor het derde jaar op rij, in de Formule 3000. Een hoogvlieger in de destijds belangrijkste opstapklasse voor de Formule 1 was hij geenszins. Waar zijn Braziliaanse teamgenoot Ricardo Sperafico bij Coloni Motorsport dat jaar runner-up werd achter de superieure Zweed Björn Wirdheim, noteerde Baumgartner slechts twee puntenfinishes. Dat teambaas Eddie Jordan de man uit Debrecen toch liet invallen voor Firman zal ook commerciële belangen hebben gehad. De Ierse formatie won in 2003 weliswaar met Giancarlo Fisichella de spectaculaire regenrace in Brazilië, maar was dat seizoen toch vooral één van de mindere teams op de grid.

"Genoten van elke seconde"

"Dit is een geweldige kans voor mij. Ik kijk echt uit naar de race en wil hem finishen zonder al te veel fouten. Ik ben de eerste Hongaarse coureur ooit die zal deelnemen aan een Formule 1-race. Het is een droom voor velen die uitkomt", jubelde de toen 22-jarige Baumgartner voor zijn vuurdoop. Finishen lukte hem niet: hij viel uit met een kapotte motor. "Mechanische defecten horen bij autosport. Het is jammer, maar het was een geweldige ervaring om hier te rijden. Ik heb van elke seconde genoten", nam Baumgartner zijn uitvalbeurt sportief op. Drie weken later kwam hij op Monza wel over de finish. De Hongaar werd elfde, slechts één positie achter Fisichella, al bedroeg het verschil tussen de twee teamgenoten bijna één ronde.

Na het treffen op Monza was Firman weer fit voor het restant van het jaar, maar voor 2004 leek Baumgartner op weg naar een fulltime racecontract bij Jordan. Nadat dat team toch de voorkeur gaf aan Nick Heidfeld en Giorgio Pantano, kon Baumgartner niets anders dan genoegen nemen met een zitje bij hekkensluiter Minardi. Dat was zijn sponsor Mol Rt echter te min en deze schroefde daarom haar budget terug, iets dat de Hongaarse overheid later ook deed. Het dienstverband van Baumgartner bij Minardi kwam daardoor in gevaar, maar dankzij massale donaties van fans en het bedrijfsleven kon hij toch plaatsnemen in de PS04. "Ik wil de Hongaren bedanken voor hun hulp om mij Formule 1-coureur te maken", reageerde hij dankbaar.

Hongaarse historie

Baumgartner, vijftalig en in zijn jeugd fan van Nigel Mansell en Riccardo Patrese, had bij de formatie uit Faenza gezelschap van debutant Gianmaria Bruni. Hij was vaker wel dan niet de mindere van de bijna vijf maanden jongere Italiaan, toch werd Baumgartner de held van het seizoen bij Minardi. In een slijtageslag op de Indianapolis Motor Speedway stuntte de Hongaar met een achtste plaats en een WK-punt, het eerste van zijn Italiaanse werkgever sinds de Australische Grand Prix in 2002 en het laatste tot het bezoek aan de IMS in 2005, waarin door problemen met de Michelin-banden slechts zes rijders startten.

In Indianapolis, waar het kwik op die junidag in 2004 de 24 graden Celsius aantikte, hield Baumgartner het hoofd koel. Al in de tweede bocht zag hij Christian Klien, Felipe Massa, Pantano en Bruni voor zich wegvallen door een startcrash. Ralf Schumacher en Fernando Alonso maakten in de openingsfase allebei een harde klapper, later zouden Cristiano da Matta, Jenson Button, Mark Webber en Heidfeld nog uitvallen met een technisch probleem, terwijl Juan Pablo Montoya een zwarte vlag kreeg wegens ongeoorloofd gebruik van de reservewagen. In de 61ste van 73 ronden vond Baumgartner zichzelf ineens terug op de negende plek. Hij had nog één uitvaller nodig om een punt te grijpen  - destijds kreeg alleen de top-acht nog punten.

Die uitvaller kwam er. Zes ronden voor het einde reed Fisichella, oud-teamgenoot van Baumgartner bij Jordan en eind 2003 overgestapt naar Sauber, opeens langzaam over het Amerikaanse asfalt. De Italiaan had te maken gekregen met een hydraulisch probleem en kon niets anders dan uitvallen. Baumgartner, Minardi én Hongarije juichten. Weliswaar op drie ronden achterstand van racewinnaar Michael Schumacher en in laatste positie, maar de coureur hield de PS04 op de baan en stelde het eerste en nog altijd enige Hongaarse WK-punt ooit veilig.

"Het scoren van een WK-punt geeft een geweldig gevoel. Het is alsof er een mirakel is gebeurd", stamelde Baumgartner naderhand. "In de laatste ronden stond er veel druk op, toen ik wist dat ik op de rand van de punten zat. Vervolgens zag ik de langzaam rijdende Sauber en kwam Paul (teambaas Paul Stoddart, red.) op de radio om me te vertellen dat ik in de punten lag. In Monaco zaten we er al dicht bij (negende, red.) en hier is het gelukt. Ik had niet gelukkiger kunnen zijn." Het feest werd groots gevierd in de pitbox van Minardi. Stoddart: "Deze race had alles. Als een team als Minardi, dat het heel moeilijk heeft, tegen alle verwachtingen in een punt pakt, dan is dat reden voor een groot feest. Zsolt heeft het hele weekend heel volwassen gereden."

F1-tweezitters

Na 2004 verdween Baumgartner uit de Formule 1, ondanks dat hij bij Minardi en Jordan met zijn sponsorbudget kans maakte op een stoeltje voor 2005. De Hongaar zette daarom in op een testcontract bij een F1-team - hij ging hiervoor zelfs een technische opleiding volgen om meer te leren over de auto's - maar kreeg dat evenmin. Wel testte Baumgartner in 2008 in de Superleague Formula voor Tottenham Hotspur, iets wat hij een jaar eerder al had gedaan voor het ChampCar-team van Stoddart.

Ook ruim dertien jaar na de stunt van Indianapolis hebben Baumgartner en Stoddart nog goed contact met elkaar. De inmiddels 36-jarige coureur is één van de vaste bestuurders van de F1-tweezitters van Stoddart, waarin je je als fan voorafgaand aan een Grand Prix-weekend kan laten rondrijden over het circuit. Komend weekeinde is dat op de Hungaroring, daar waar het in 2003 allemaal begon voor Baumgartner.

Door: Rahied Ishaak

[photo,309655,left,]