Hoe vader en zoon Tilke grenzen verleggen met de nieuwste F1-circuits

Carsten Tilke trekt een stuk van het F1-circuit in Las Vegas van de plank. Het is een gedeelte van een maquette van het circuit dat zich volgend jaar op de kalender voegt. "Zie je het Bellagio?", vraagt hij, terwijl de aandacht uitgaat naar een miniatuur van een van 's werelds beroemdste hotels, samen met het 8,5 hectare grote kunstmatige meer en de fonteinen die 's avonds elk kwartier op muziek dansen: "Dat is hier, en hier staan de fonteinen."

De 3D-printer, die in één van de ruimtes staat van het Tilke Engineers & Architects-gebouw in Aken, moet de rest van het model nog produceren. Het apparaat wordt goed gebruikt. De modellen die eruit komen sieren een groot deel van het drie verdiepingen tellende kantoor, gelegen in een van de steegjes naast de Krefelder Strasse aan de rand van de stad, vlakbij het New Tivoli Stadion, waar de plaatselijke voetbalclub Alemannia zijn wedstrijden speelt. Op de planken liggen details van verschillende Tilke-projecten, vooral de meest recente. "Dit is Jeddah - kijk, daar in de hoek achteraan", zegt Tilke junior, terwijl hij een ander vierkant object van de plank pakt. "Dit is het media-eiland", lacht Tilke senior al wijzend op het hypermoderne gebouw, dat een klein onderdeel vormt van het omvangrijke project voor de Grand Prix van Saudi-Arabië.

Op de radar van Ecclestone

Het bedrijf van Hermann Tilke heeft 150 mensen in dienst, voornamelijk ontwerpers en ingenieurs. Hij richtte het bedrijf net na zijn studie in 1983 op. Na zes maanden op kantoor had Tilke het gevoel niet genoeg tijd te hebben voor zijn hobby's. Tilke racete in verschillende GT-kampioenschappen, nam ontslag en vestigde zich vervolgens in zijn eigen keuken.

Tekst gaat verder onder de foto

Tilke's bijdrage aan de Mercedes-Benz-tribune op de Nürburgring wekte de aandacht van Ecclestone.

Foto: Motorsport Images

De hobby zou de basis leggen voor een succesvolle carrière. Hermann racete veel op de Nürburgring en bood zijn diensten aan het circuit aan. "Ik wist dat er iets moest gebeuren. Dus ik ging gewoon naar het management en zei: "Hoi, hier ben ik en dit kan ik doen", legt hij uit. "Eerst waren ze sceptisch, maar toen gaven ze me de job." Zijn eerste klus was om voor 600 Duitse Mark een smalle veiligheidsroute op te knappen. Daarna volgden nog andere projecten, waaronder de reconstructie van de pitmuren. Ten slotte kwam de enorme opdracht om de nieuwe Mercedes-Benz tribune te ontwerpen. Dat project veranderde zijn hele leven.

"In Bahrein stond alles gepland voor 1 oktober. Ten belde Bernie me op en vroeg: 'Is het mogelijk om het in april klaar te hebben?' Ik zei: 'Ik weet het niet, ik kom er morgen op terug.' De volgende dag las ik in de krant dat de datum van april bevestigd was. We moesten het ermee doen" Hermann Tilke

"Op die manier kwam Bernie Ecclestone erachter wie ik was", herinnert Hermann zich zijn eerste kennismaking met de baas van de Formule 1. "Hij zag de tribune en vroeg: 'Wie heeft dat gedaan?'. Ze zeiden dat het iemand van hier was, daarna wilde hij me spreken. Ik was aanwezig, maar zat op een tribune. Ze belden me en zeiden dat ik moest komen. Het was de eerste keer dat ik in een F1-paddock kwam."

Daarna ging het razendsnel. Al snel bracht Ecclestone Tilke in contact met mensen van de Maleisische overheid. In 1999 kwam de Formule 1 op Sepang. Het was een baan die een visitekaartje werd voor Tilke en hem in feite tot dé F1-baanontwerper maakte. Vanaf dat moment werd elke entiteit die een Formule 1-circuit wilde laten aanleggen doorverwezen naar de ontwerper uit Aken.

De circuits in Bahrein en China kwamen in 2004 op de kalender. Ecclestone stelde het op prijs dat Tilke elk project aankon, ongeacht de moeilijkheidsgraad. In Shanghai bouwde Hermann een circuit op drassige grond. In Bahrein deed hij dat in de woestijn, dit in een recordtijd. "In Bahrein stond alles gepland voor 1 oktober", zegt Tilke senior. "Bernie belde me en vroeg of het mogelijk was om alles in april klaar te hebben. Ik zei dat ik het niet wist en er een dag later op terug zou komen. De volgende dag lag ik in de krant dat de datum van april bevestigd was. We moesten het ermee doen. Het was krap, maar in veertien maanden hebben we alles kunnen bouwen."

Tekst gaat verder onder de foto

Tilke heeft al aardig wat lastige projecten achter de rug, waaronder met het drassige gebied in Shanghai.

Foto: Sutton Images

Daarna volgden projecten in Instanbul, Singapore, Valencia en Abu Dhabi. In de tijd dat Tilke aan zijn laatste project werkte, groeide zijn bedrijf door de omvang van het project uit tot 200 medewerkers. Tilke beperkt zich niet tot F1. Zijn bedrijf bouwt ook hotels, woonwijken en winkelcentra. Maar autosport en alles wat met de auto-industrie te maken heeft, blijft de belangrijkste focus. "Veel van de circuits waar we mee bezig zijn kennen de mensen niet echt", zegt zoon Tilke. "Het zijn clubcircuits of circuits voor de auto-industrie. We doen veel testcircuits en experience centers van Porsche. Voor hen hebben we zeven van de negen faciliteiten gebouwd. Niet alleen in Duitsland, maar bijvoorbeeld ook die in Japan."

Het zit in de familie

Carsten voegde zich acht jaar geleden bij het bedrijf van zijn vader. Toen Hermann naam maakte als de belangrijkste F1-circuitontwerper, was Carsten nog maar een tiener. "Ik was vaak met Hermann op de verschillende circuits, dit omdat hij zelf ook racete", zegt hij. "We huurden een kleine flat vlakbij de Nürburgring. Daar bracht ik de weekends door als hij racete. Ik nam altijd een vriend mee. Vaak kwamen we om hem te zien racen, maar geregeld vielen ze na een aantal ronden uit. Het was hoe dan ook erg leuk!"

Natuurlijk werd autosport ook Carstens passie. Zijn vader aarzelde in eerste instantie om hem in het familiebedrijf te laten werken. "Hij begon zelf met racen", zegt Hermann. "Hij wilde ook circuits ontwerpen. Ik zei dat hij er echt over na moest denken en wellicht moest kijken of hij advocaat of dokter kon worden. Toch koos hij voor dit vak. Na zijn studie in München maakte hij zijn doctoraat af, werd dokter, en kwam een paar jaar later bij ons. Eerst beneden en nu bij de engineers. Nu is hij partner." Het eerste Formule 1-project waar vader en zoon Tilke samen aan werkten was het stratencircuit in Baku. Dat bleek een uitdaging.

Tekst gaat verder onder de foto

Tilke werkt aan diverse projecten in de auto-industrie, waaronder testcentra.

Foto: Evgeny Safronov

"Er lagen verschillende opties", zegt Hermann. "De meesten waren saai. Ze lagen in een ander deel van de stad. De paddock zou hetzelfde zijn geweest, maar de baan zou de andere kant op gaan. De gemakkelijkste optie was om het daar te doen. Het waren alleen maar 90-graden bochten, maar er stonden geen mooie gebouwen... het waren voornamelijk wolkenkrabbers", aldus Carsten. "Dus voor de stad en het land om zich te laten zien was het niet zo goed. We hadden ook nog het moeilijkere project. We zaten bij elkaar en zeiden: 'Waar moeten we voor gaan? Zeg jij het maar.' Uiteindelijk besloten we voor het moeilijkste project te gaan. De makkelijkste weg was om voor het andere deel van de stad te kiezen. We hadden onszelf daarmee een hoop zorgen bespaard. Dat andere deel was dus veel moeilijker, maar we moesten er wel voor gaan. We wilden iets gaafs neerzetten."

"Ze zei: 'Geen sprake van, de kasseien moeten daar blijven.' Ik moest haar ervan overtuigen dat we een manier zouden vinden om het asfalt erop te leggen voor de race, om het daarna zonder schade te verwijderen." Hermann Tilke

"Ik weet nog dat we samen met [voormalig FIA-wedstrijdleider] Charlie Whiting over het toekomstige circuit liepen. Hij zei: 'Dit is gekkenwerk, dit kan niet', om daarna te zeggen: 'Maar we hebben geen keus.'" Hermann voegt eraan toe: "De mensen op kantoor zeiden hetzelfde. Bij terugkomst lieten we foto's zien aan de ontwerpers en die dachten ook dat het gekkenwerk was." Carsten vervolgt. "Ik ben er twee keer 's nachts geweest toen we de wegen afsloten en paaltjes plaatsten. De vijftiende bocht, waar veel coureurs fouten maken en rechtdoor schieten, was het moeilijkste stuk. De uitloop daar was maar in één richting mogelijk. Er stond een gebouw dat niet aan de kant kon. We moesten 's nachts wel de wegen afzetten en paaltjes planten om uit te zoeken hoe we die bocht het beste konden aanpakken. We dachten in eerste instantie aan een chicane, maar die werd te smal. Er waren veel uitdagingen. Hermann moest ook met de vrouw van de president praten over de kasseien in de oude stad."

Tilke senior glimlacht bij de herinnering: "Ja, ook zij was er bij betrokken. Ze zei: 'Geen sprake van, de kasseien moeten daar blijven.' Ik moest haar ervan overtuigen dat we een manier zouden vinden om het asfalt erop te leggen voor de race, om het daarna zonder schade te verwijderen. Ze geloofde me eerst niet, maar later ging ze akkoord."

Tekst gaat verder onder de foto

Het besturen van een F1-auto in de nauwe straten van Baku is een ware uitdaging.

Foto: Red Bull Content Pool

Kritiek beantwoorden

Wanneer je een belangrijk persoon bent, ben je ook een gemakkelijk doelwit. Wanneer de Formule 1 te horen krijgt dat de races te saai zijn en er amper wordt ingehaald, dan staat de naam van Tilke bovenaan de lijst om als eerste de schuld te krijgen. Vaak wordt gezegd dat zijn circuits de coureurs onvoldoende uitdagen, dat er te weinig wordt ingehaald en de lay-outs te veel op elkaar lijken.

"Het is soms best pijnlijk om die kritiek te lezen", zegt Hermann. "Soms is het terecht, maar soms lopen we tegen grenzen aan. Als je alleen dit stuk land hebt, dan is het puur dit stuk land. Ik zal het echter nooit eens worden met mensen die zeggen dat de banen te veel op elkaar lijken. Dat is gewoon niet waar. Alleen een lang recht stuk hebben ze gemeen. Dat is dan ook alles." Tilke noemt het nieuwe stratencircuit in Jeddah een voorbeeld van een circuit dat ontzettend moeilijk is voor de rijders. "Je kunt stellen dat deze baan een antwoord is op alle critici die zeggen dat de nieuwe circuits saai en niet uitdagend zijn", zegt Hermann. "Dit is echt een uitdagende baan. Ik zag Charles vorig jaar uitstappen en op een band gaan zitten. Hij was helemaal uitgeput."

Niemand ontkent dat het circuit in Jeddah uitdagend is, maar dit is ook decor gebleken voor tal van incidenten, waarvan sommige angstaanjagend. De coureurs hebben zich over veiligheidsproblemen al uitgelaten, zoals onder meer het soms minimale zicht in snelle secties. Als je met hoge snelheid een relatief blind gebied inrijdt, kan dat zelfs kleine incidenten erger maken. Bijvoorbeeld als een auto spint. Tilke blijft met de FIA samenwerken om aan de eisen van de coureurs te voldoen en geeft hierbij voorrang aan de snelste secties door onder meer muren verder van de racelijn te plaatsen.

"De baan is snel en veeleisend", zegt Carsten. "Ook de coureurs, voor zover we met hen hebben gesproken, vinden de baan leuk. Het is cool. Natuurlijk moeten we feedback krijgen om het elk jaar te verbeteren. Het zicht moet goed zijn, want het mag natuurlijk niet gevaarlijk zijn. Daarbij proberen we de lay-out zoveel mogelijk te behouden. Het levert gave races op en is leuk voor de coureurs. Het is aan de andere kant ook moeilijk. Het was puur dit kleine stukje grond, dus alles moest compact zijn. De FIA keurde het goed, maar na elke race leer je meer. Het is belangrijk om feedback te krijgen en daarop te reageren. Het is niet zo dat we dachten dat we een fout hadden gemaakt, het was meer dat we het op deze manier deden. Iedereen het goed vond, maar nu weten we wel beter in in welke richting het beter moet. Dit is een normaal proces."

Tekst gaat verder onder de foto

Hoewel er steeds meer uitloopstroken komen, is Tilke het er niet mee eens dat circuits op elkaar lijken.

Foto: Zak Mauger / Motorsport Images

Een ander gevoelig onderwerp voor Tilke zijn track limits. In de loop der jaren zijn de Tilke-banen steeds minder voorzien van grindbakken, maar dit is niet omdat zijn bedrijf zo'n fan is van asfalt. Er zijn goede zakelijke argumenten voor het minimaal inzetten van grindbakken en niet alleen het argument van Ecclestone dat minder auto's op de baan negatieve invloed zouden hebben op het spektakel. De meeste circuits draaien als bedrijf. Dit betekent dat ze andere evenementen organiseren buiten de Formule 1 Grand Prix-dagen. Hoewel je kunt stellen dat coureurs aangemoedigd worden om track limits te overschrijden, omdat er geen grind ligt, is het een voordeel voor de algemene activiteiten van het circuit.

"Grind naast het asfalt is leuk voor F1. We zijn het er allemaal over eens dat het leuk is als je geen track limits hebt en fouten worden bestraft", zegt Carsten. "Maar er zijn ook veel clubs die op circuitdagen komen en mensen die in hun Ferrari of Lamborghini over de baan gaan. Voor hen is het een nachtmerrie. Als er grind op de baan komt, moet het weer schoongemaakt worden. Dit omdat anders de andere auto's beschadigd raken. Als een auto in het grind terechtkomt, moet er een rode vlag komen. Hierdoor wordt de baantijd voor anderen weer korter."

"We moeten de casino's, restaurants en winkels zo min mogelijk in de weg zitten. Met het opbouwen vergt dat enige organisatie. Dit moet allemaal vlot verlopen. Dat is de grootste uitdaging daar." Carsten Tilke

Tilke senior staat op een loopt naar de kaart van een huidig F1-circuit dat ongenoemd blijft. "Kijk", zegt hij al wijzend naar een van de uitloopgebieden. "Dit is asfalt en dat wil de FIA niet. Zij willen grind. Maar de klant zegt: 'Nee, nee... we hebben ook normale rijders en veel circuitdagen. Grind maakt hun auto's kapot. We moeten het zo houden.' En ik begrijp dat wel. Als een moderne straatauto in het grind komt, lopen de reparaties op tot wel vijf, zes- of achtduizend euro."

What happens in Vegas…

Tilke's volgende grote uitdaging is het stratencircuit van Las Vegas, waar in 2023 de voorlaatste ronde van het F1-seizoen wordt verreden. Sommige werknemers zitten al permanent op locatie. Carsten vliegt elke drie of vier weken naar Nevada om de voortgang te controleren.

Tekst gaat verder onder de foto

Tilke werkt aan het nieuwe stratencircuit in Las Vegas.

Foto: Evgeny Safronov

"Vanaf begin volgend jaar wordt het heel interessant", zegt hij. De Tilkes moeten al hun ervaring gebruiken om de bouw voor elkaar te krijgen. "Stratencircuits zijn altijd lastig", zegt Hermann. "Er zijn veel zaken waar je rekening mee moet houden. Allereerst is het belangrijk dat mensen bij hun huizen komen, dus je kunt niet zomaar een gedeelte van de stad afsluiten. Er is een brug voor auto's nodig naar het binnenste deel van de baan, want er kan natuurlijk een noodsituatie ontstaan. Als iemand een ambulance nodig heeft, moet die er kunnen komen zonder de race te stoppen."

Het is een uitdaging op een heel nieuw niveau. Met de Grand Prix in Vegas is het niet alleen het doel om met F1 een show op te voeren, maar om een te worden met de dagelijkse drukte aldaar. Het moet samengaan met de geldmachine die 24 uur per dag doorgaat en waarvan de exploitanten willen dat het evenement een aanvulling vormt en geen afbreuk doet aan het geld dat in gokkasten wordt gestort of over de goktafels wordt geduwd.

"In Las Vegas staan de grootste hotels ter wereld in het midden van het circuit", zegt Carsten. "We hebben The Venetian met meer dan 6.000 bedden en daarnaast staat het op drie na grootste hotel. Er zitten zoveel hotelkamers binnen en om het circuit. Daarnaast hebben we met de Las Vegas Boulevard een van de levendigste straten ter wereld. We moeten de casino's, restaurants en winkels zo min mogelijk in de weg zitten. Met het opbouwen vergt dat enige organisatie. Dit moet allemaal vlot verlopen. Dat is de grootste uitdaging daar. We hebben minder tijd dan normaal, alles moet dus in één keer goed. De mensen moeten zich niet in gevaar gebracht voelen door de race. Het moet een toevoeging zijn, een extra grote show. Ik denk dat iedereen er graag bij wil zijn. Veel mensen bellen me nu al of ik een hotelkamer kan regelen. Het is zaak om ervoor te zorgen dat alles soepel verloopt en dat later niemand klaagt: 'Oh, ik kwam er niet doorheen want alles was dicht.' Het is een enorme uitdaging."

Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die nog steeds reden tot klagen hebben, maar er is waarschijnlijk niemand die de complexe eisen van de belanghebbenden in Las Vegas beter met elkaar kan samenbrengen dan vader en zoon Tilke. Dat duo overtuigde ook de mensen in Baku dat tijdelijk asfalt op historische kasseien leggen mogelijk was.