Het stuur van een F1-auto: Hoe werkt het, welke knoppen zitten erop en meer

Evolutie van het stuur van een F1-auto

Zoals bijna ieder aspect van een Formule 1-bolide is ook het stuurwiel in de zeventig jaar durende geschiedenis veel veranderd. In de jaren vijftig had het stuur veel weg van dat van een normale auto, aangezien de gebruikte technologie nog maar in de kinderschoenen stond. Een standaard stuur was gemaakt van hout en aluminium, maar in de decennia erna zou het basiselement van een raceauto enkele ingrijpende metamorfoses ondergaan.

Tijdens het decennium dat volgde bleef het stuur vrij eenvoudig. Wel werden de houten elementen ingepakt met leer, zodat de handen van de coureurs meer grip hadden. Door de jaren zestig en begin jaren zeventig heen werden slechts kleine aanpassingen aan het stuur doorgevoerd, totdat de eerste knop het stuur verscheen. De functie hiervan was een zogeheten ‘kill-switch’, waarmee een coureur de motor kon uitschakelen. 

Hier begon de echte evolutie van het F1-stuur. In de tachtiger jaren werd het leer vervangen door suede, wat door vele coureurs als een verademing werd gezien. Stefan Johansson - F1-coureur tussen 1980 en 1991 – zei dat dit een ‘echte verbetering’ was, omdat hij de auto een stuk beter kon aanvoelen door de extra grip bij zijn handen. In deze tijd werden de stuurtjes ook steeds meer aangepast naar de wensen van de coureur. Nigel Mansell oefende altijd veel kracht uit op het stuurwiel, dus de Brit gaf de voorkeur aan een relatief dikke grip. Ayrton Senna wilde juist het tegenovergestelde, omdat hij een veel soepelere techniek had.

Foto: Ercole Colombo

Ayrton Senna, McLaren MP4-8 Ford

In hetzelfde decennium werd het stuur ook voorzien van veiligheidsfuncties, zoals het mechanisme dat ervoor zorgt dat een stuur snel kan worden losgekoppeld. Dit was vooral belangrijk door de steeds kleiner wordende cockpits. Deze ontwikkeling zorgde ervoor dat het stuur geen groot obstakel meer was wanneer coureurs na een crash snel de auto moesten verlaten. F1-auto’s waren in die tijd immers nog een stuk brandgevaarlijker dan dat ze vandaag de dag zijn.

Er verscheen een radioknop op het stuur, zodat de coureurs tijdens de race konden communiceren met het team. Ook kregen sommige coureurs de boostknop tot hun beschikking, waarmee ze makkelijker konden inhalen.

Deze veranderingen vallen echter in het niet met de wijziging die in 1989 plaatsvond. Ferrari werd het eerste team dat een semiautomatische versnellingsbak introduceerde. Hierdoor verschenen er twee flippers achter het stuurtje, ter vervanging van de schakelpook die voorheen werd gebruikt. Hiermee boekte het Italiaanse team, en de andere teams die volgden, veel tijdwinst. Niet alleen met het schakelen zelf, maar ook door het besparen van ruimte en gewicht.

Het bleek een revolutie te zijn. In de jaren negentig adopteerden de overige teams deze techniek, waardoor de stuurwielen niet langer rond maar rechthoekig van vorm werden. Tegelijkertijd verschenen er steeds meer knoppen op het stuurwiel, zoals de snelheidsbegrenzer voor de pitstraat, en draaiknoppen waarmee coureurs verschillende instellingen voor de auto konden selecteren. Rond de eeuwwisseling werden stuurtjes steeds meer gemaakt van rubber, waardoor ze naar de handen van de coureurs konden worden gevormd. De technologie werd steeds geavanceerder en er werden almaar nieuwe knoppen toegevoegd, zodat de coureurs de auto’s heel specifiek konden afstellen. Dit betekende dat de rijders technisch bekwamer moesten worden, aangezien het niet alleen meer ging over het sturen van de auto.

De volgende grote stuurwijziging kwam in 2014, bij de introductie van de nieuwe turbo-hybride motoren. Coureurs kregen LCD-schermen tot hun beschikking, waarmee ze tijdens de race konden switchen tussen verschillende pagina’s aan data. In 2020 leek er sprake te zijn van een nieuwe revolutie, toen Mercedes plotseling het DAS-systeem [Dual Axis Steering] introduceerde. Hiermee konden Lewis Hamilton en Valtteri Bottas het stuur wegduwen en naar zich toe trekken, waardoor ze hoek van de wielen ten opzichte van de auto naar binnen of buiten konden verstellen. Dit zorgde voor betere topsnelheid, of voor betere bandenwarming, afhankelijk van de hoek. 

Foto: Glenn Dunbar / Motorsport Images

Valtteri Bottas, Mercedes F1 W11, pit stop

Teams trokken de legaliteit van het slimme trucje van Mercedes in twijfel, waarna het systeem vanaf 2021 werd verboden. Toch was dit wederom een bewijsstuk dat het stuurwiel van een F1-auto voor nog veel meer gebruikt kan worden dan alleen sturen.

Welke knoppen zitten er op een F1-stuur?

Inmiddels zitten er allerlei soorten en kleuren knoppen op een stuurtje. Iedere knop heeft zijn eigen functie, sommigen belangrijker dan anderen. Een druk op de verkeerde knop kan dramatische gevolgen hebben, zo weet ook Lewis Hamilton. De zevenvoudig wereldkampioen drukte bij de herstart van de race in Azerbeidzjan 2021 per ongeluk op de ‘magic button’ aan de achterkant van zijn stuur. Deze had als functie om tijdens de formatieronde snel de voorbanden op te warmen, door de rembalans 90 procent naar de voorkant te zetten. In normale omstandigheden staat deze op 55 à 60 procent. De Brit verremde zich bij het ingaan van de eerste bocht en zag een hoogstwaarschijnlijke raceoverwinning aan zich voorbijgaan.

Dat het even duurt voordat een coureur het stuurtje uit zijn hoofd kent, werd in 2020 door George Russell gedemonstreerd. De Mercedes-protegé reed destijds bij Williams, maar mocht tijdens de Sakhir GP invallen voor de afwezige Hamilton. De jonge Brit verklaarde dat hij gedurende het weekend meerdere keren op de verkeerde knoppen drukte.

Hieronder staat een overzicht van alle knoppen die Russell en andere nieuwkomers uit hun hoofd moeten leren als ze van team wisselen.

Hoe zien de stuurtjes van de huidige teams er uit?

Ieder team heeft haar eigen unieke stuur ontwikkeld. Iedere coureur heeft immers weer andere wensen en voorkeuren, maar ook hebben teams verschillende filosofieën. Zo heeft Alpine een ronder stuurtje dan andere teams, terwijl Williams het enige team is dat het digitale scherm niet in het stuurtje heeft geïntegreerd. Bij het Britse team zit deze vastgemaakt aan de cockpit, achter het stuur. Hiermee wordt gewicht bespaard, aangezien het stuurwiel hierdoor een stuk kleiner is.

Alpine A523 stuur

Ook het aantal knoppen en de posities van de knoppen verschillen sterk per team. Ferrari heeft bijvoorbeeld zes draaiknoppen, in tegenstelling tot concurrent Mercedes die er slechts drie heeft. Beide stuurtjes zijn alsnog voorzien van talloze andere knoppen. Hetzelfde kan niet gezegd worden over Red Bull. Het team van Max Verstappen kiest er juist voor om minder knoppen op het stuur te hebben, waardoor er meer overzicht is en de kans op het indrukken van de verkeerde knop geminimaliseerd wordt.