Uitgelegd: Hoe Grosjean zijn zware F1-crash in Bahrein kon overleven
Het leken beelden uit een ver vervlogen verleden. Beelden uit een actiefilm wellicht. Maar nee, niets van dat alles. Het was de openingsronde van de Grand Prix van Bahrein anno 2020. Romain Grosjean kan het gelukkig navertellen, maar hoe wist hij te ontsnappen aan een moderne Formule 1-tragedie? Motorsport.com analyseert.
Rond 17.14 uur lokale tijd werd het Bahrain International Circuit tot ontsteltenis van velen niet alleen verlicht door het gebruikelijke kunstlicht. Een angstaanjagende vlammenzee doemde op naast het rechte stuk tussen de bochten drie en vier. De regie ging er ondanks kritiek van Daniel Ricciardo netjes mee om, al leek het voor volgers een eeuwigheid te duren voordat er beeld van de bewegende Romain Grosjean kwam. Toen dat beeld er was, kon er een eerste zucht van verlichting worden geslaakt. Het gitzwarte scenario bleek geen realiteit, geen nieuwe ramp in de annalen van de Formule 1.
De dood rijdt nog altijd mee, ook anno 2020
Die afloop neemt niet weg dat de schrik er behoorlijk in zat. Onder Formule 1-volgers maar ook bij coureurs. Zo liet George Russell aan onder meer Motorsport.com weten: "Het leek net een film. Het was angstaanjagend en ook de bevestiging dat autosport nog steeds levensgevaarlijk is. Iedere keer dat we in de auto stappen, zetten we ons leven op het spel." Het voorval is voor jonge coureurs en fans een nieuwe bevestiging dat de dood nog altijd meerijdt, hoe veilig je de sport ook maakt. De noodlottige ongevallen van wijlen Jules Bianchi en Anthoine Hubert hadden dat al getoond, maar deze vlammenzee (zoals we jaren niet hadden gezien) drukt iedereen nogmaals met de neus op de feiten. 'Motorsport is dangerous and will always be.'
De geschrokken Russell voegde er nog iets aan toe: "Dit zegt ook veel over hoeveel veiliger de Formule 1 gaandeweg is geworden. Je krijgt deze sport nooit honderd procent veilig, maar ik vond het ongelooflijk om hem met enkele brandwonden te zien weglopen." Sebastian Vettel gebruikte hetzelfde woord en vulde aan: "Ik heb niet veel beelden van het voorval gezien en wil dat ook niet, maar ik weet niet hoe hij dit heeft gered..." Het antwoord op die vraag is eigenlijk drieledig: de veiligheidsmaatregelen van de Formule 1 en FIA, adequaat menselijk handelen en tot slot een niet te onderschatten portie geluk. Of zoals teambaas Guenther Steiner dat laatste aspect samenvatte: "Of hij een engeltje op zijn schouder heeft gehad? Nou, zeg maar gerust een hele grote engel."
Halo doorstaat zwaarst mogelijke praktijktest
Waar iedereen de handen mag dichtknijpen met de factor geluk, schuilt er meer rationaliteit achter de andere facetten. Allereerst maar eens de halo. Deze vorm van hoofdbescherming kreeg bij de introductie in 2018 nog veel kritiek te verduren, maar is inmiddels niet meer weg te denken. De discussie zwengelde aan na het overlijden van Bianchi en in mindere mate doordat Justin Wilson (IndyCar, 2015) en Henry Surtees (F2, 2009) ook bezweken aan hoofdletsel. De toegevoegde waarde ervan werd in 2018 al meteen duidelijk met het beschermen van Charles Leclerc voor de overvliegende Fernando Alonso in België.
Toch is deze klap in Bahrein met afstand de zwaarste praktijktest gebleken. Een test die glansrijk geslaagd is, al wordt een halo voor gebruik sowieso uitvoerig getest. De creatie van titanium, de beste optie qua kracht-dichtheidsverhouding, moet bijvoorbeeld 116 kiloNewton aan kracht kunnen weerstaan voor minimaal vijf seconden. De halo is verder met drie punten bevestigd aan de overlevingscel en die plekken moeten vergelijkbare testen doorstaan om ervoor te zorgen dat de halo niet van de monocoque wordt gerukt bij een impact zoals die van Grosjean. Beide aspecten zijn zondag van levensbelang gebleken.
De vraag 'wat anders' laat zich immers eenvoudig beantwoorden. Bij het doorboren van de vangrail zou het hoofd onvermijdelijk een zware impact tegen de vangrails hebben gekregen. Voor het gevolg daarvan hoeven we alleen maar even naar een vergelijkbaar incident uit 1974 te kijken, het noodlottige ongeval van Helmuth Koinigg op Watkins Glen. De Oostenrijker schoot toen ook door de baanafzetting en werd onthoofd door het bovenste element van de vangrails. Een vergelijkbaar lot had Grosjean in Bahrein kunnen wachten, ware het niet dat de halo sterk genoeg bleek en de vangrails voor een deel heeft laten splijten. Einde van die discussie.
Tekst gaat verder onder de foto:
De monocoque: Overlevingscel doet andermaal z'n werk
De halo, hoe belangrijk ook, is niet het enige aspect dat de doorslag heeft gegeven. Zo is de overlevingscel al even genoemd. Die monocoquestructuur is in 1981 geïntroduceerd door McLaren. De huidige constructie bestaat uit twaalf lagen koolstofvezel, hetgeen tweemaal zo sterk is als staal maar vijfmaal zo licht moet zijn. Dit maakt de monocoque tot een schier onverwoestbare overlevingscel. De constructie is gaandeweg ook steeds verder ontwikkeld op basis van eerdere crashes en nieuwe kennis. Zo zijn er strips uit Zylon opgetrokken aan beide zijkanten van de cockpit, om te voorkomen dat objecten vanuit daar de cockpit binnendringen.
De meerwaarde is al talloze keren bewezen, onder meer bij de klap van Robert Kubica in Canada 2007 en die van Giancarlo Fisichella in Spa 1997. Bij het laatstgenoemde voorbeeld bleek uit data dat zijn auto binnen een seconde van 227 kilometer per uur tot stilstand was gekomen. Een enorme klap dus, maar de monocoque deed z'n werk. Net zoals dat afgelopen zondag bij Grosjean het geval is geweest. Waar de verdere crashstructuur dient om een klap zoveel mogelijk te absorberen, moet de monocoque te allen tijde intact blijven. Dit is weer gelukt. Want hoe huiveringwekkend de foto's na afloop ook lijken, de monocoque is zoals het hoort intact. Het is net als de halo cruciaal gebleken voor de overlevingskansen van Grosjean.
De enorme kracht van de overlevingscel blijkt ook uit het feit dat de auto verder in tweeën is gebroken. Zo lijkt beeldmateriaal te tonen dat de zes bouten waarmee het achterste deel vastzit, met onder meer de krachtbron en versnellingsbak, finaal zijn afgebroken. Alhoewel dat met een frontale impact van 53G te verklaren valt, zal het ontstaan van de vlammenzee wel een belangrijk onderwerp van het FIA-onderzoek vormen. Er werd als boosdoener aan de ERS-batterij gedacht, al moet de brand verder voor het overgrote deel zijn veroorzaakt door de vrijgekomen brandstof. De oorzaak daarvan zou in de tank zelf kunnen schuilen, maar ook in gescheurde brandstofleidingen. Het is aan de FIA om daar een oordeel over te vellen, net als over het splijten van de vangrails. Bij dat laatste moet wel worden opgemerkt dat het incident al op een recht stuk plaatsvond en niet op een 'risicopunt' van het circuit, hetgeen per definitie om een andere baanafzetting had gevraagd.
Tekst gaat verder onder de foto:
HANS, zespuntsgordel en brandwerende kleding
Het overleven van de eerste klap is zo verklaard, maar daarmee was Grosjean nog niet uit zijn penibele situatie gered. Daarvoor was het van belang dat hij bij bewustzijn bleef. Dat brengt ons bij de rol van het welbekende HANS-systeem, dat in 2003 werd ingevoerd en is ontwikkeld door Bob Hubbard en Jim Downing. Dit systeem ter bescherming van het hoofd en de nek zorgt voor de relatieve positie van het hoofd ten opzichte van het lichaam. Zo wordt de voorwaartse beweging van het hoofd bij een frontale impact binnen de perken gehouden. Dit moet onder meer voorkomen dat coureurs met hun hoofd tegen het dashboard slaan en zodoende schedelbreuken of hersentrauma's kunnen oplopen.
Het heeft bij Grosjean vooral voorkomen dat hij buiten bewustzijn is geraakt. Dat is een harde voorwaarde geweest om op eigen kracht uit de auto te komen. Tel daar de vlammenzee bij op en het HANS-systeem heeft z'n waarde weer bewezen. De volgende stap was het daadwerkelijk uit de auto komen. Daarvoor wist Grosjean de zespuntsgordel, die sinds 1972 verplicht is in de Formule 1, snel los te krijgen. Ook dit behoort tot de veiligheidsvoorschriften. Zo beschikken de gordels over een zogenaamde 'quick release' waardoor ze met één handbeweging los te maken zijn. In alle hectiek hield Grosjean de helderheid van geest om dat rap voor elkaar te krijgen.
Grosjean kon zodoende uit het wrak klimmen. Dat dit snel gebeurde, neemt ook meteen alle zorgen over de halo bij het uitstappen weg. Nadien moest de Fransman zich een weg naar echte veiligheid banen. Daarvoor is de brandwerende kleding zonder meer goud waard. Formule 1-coureurs dragen meerdere lagen Nomex brandwerende kleding. Geluk bij een ongeluk is dat de FIA de toch al strenge voorwaarden voor racepakken dit jaar nog verder heeft aangescherpt. De raceoveralls dienen niet langer 'slechts' tien seconden brandbestendig te zijn, maar vanaf 2020 twintig seconden. Gezien de blootstelling van Grosjean aan de vlammenzee heeft dit zonder twijfel meer brandwonden over zijn hele lichaam voorkomen. Opmerkelijk is dat de handschoenen en sokken nog niet aan die nieuwe eisen hoeven voldoen, hetgeen ook kan verklaren waarom hij wel brandwonden op zijn handen en enkels heeft.
Adequaat menselijk handelen maakt wonder compleet
Al het bovenstaande verklaart samen waarom Grosjean de initiële klap heeft overleefd en de auto wist te ontvluchten. Daarna werd hij over de vangrails begeleid door Dr. Ian Roberts en precies daar komt ook het menselijke aspect om de hoek kijken. Want naast de bovenstaande veiligheidsmaatregelen hebben de marshals, Roberts zelf en bestuurder van de medical car Alan van der Merwe heldenrollen vertolkt. Zo is uit analyses gebleken dat Van der Merwe, Brits Formule 3-kampioen in 2003, binnen negen seconden ter plaatse was. Vervolgens hebben beide heren geen moment getwijfeld. Zo nam Van der Merwe de brandblusser ter hand en naderde Roberts de vuurzee nog iets dichter om Grosjean over de afrastering te begeleiden.
Het duurde 'slechts' 28 seconden alvorens Grosjean definitief in veiligheid was. Een ultrakorte periode 'maar het voelde als een eeuwigheid' zo liet Van der Merwe zelf weten. Dit adequate optreden, de benoemde veiligheidsmaatregelen en simpelweg een godswonder maken samen dat Grosjean het nog steeds kan navertellen. De Fransman is zo door het oog van de naald gekropen en de Formule 1 godzijdank aan een moderne tragedie ontsnapt. Waarvan akte.
Beluister hieronder de GPUpdate Podcast voor nog meer duiding van het Grosjean-ongeluk:
Sluit je aan bij de Motorsport community
Praat meeDeel of bewaar dit artikel
Beste reacties
Abonneer en krijg toegang tot Motorsport.com met je adblocker
Van Formule 1 tot MotoGP: we brengen het laatste nieuws, diepgaande analyses en exclusieve interviews rechtstreeks uit de paddock. Om ons vak zo goed mogelijk uit te kunnen voeren, worden er op de website advertenties getoond. We merken op dat je een adblocker gebruikt en willen je vragen om deze uit te zetten. Daarnaast geven we je de mogelijkheid om abonnee te worden en voor een klein bedrag te genieten van een advertentievrije website.