Special Roger Williamson: Supertalent in de kiem gesmoord

Iedere Formule 1-liefhebber zal de beelden van de huiveringwekkende crash van Romain Grosjean in de Grand Prix van Bahrein van afgelopen jaar nog op zijn of haar netvlies hebben staan. De aanblik van de vuurzee en het wrak van de Haas van Grosjean doet iedere raceliefhebber beseffen dat de veiligheidsvoorzieningen in de hedendaagse F1 waarschijnlijk het leven hebben gered van de Fransman. Een dergelijke crash zou hij in de jaren zestig en zeventig vrijwel zeker niet overleefd hebben. Bij soortgelijke crashes kwamen coureurs als Jochen Rindt, François Cevert en Helmuth Koinigg begin jaren zeventig om het leven.

Nog een coureur die om het leven kwam bij een ongeluk waar een vangrail een rol in speelde zou op 2 februari 73 jaar geworden zijn: Roger Williamson. Zijn dramatische dood op het circuit van Zandvoort op 29 juli 1973 beroofde Engeland en de Formule 1-wereld van een van haar grootste talenten sinds Jim Clark. Volgens veel insiders had Roger Williamson zeker meerdere wereldkampioenschappen op zijn naam kunnen schrijven. Samen met twee andere grote Britse talenten Tony Brise en Tom Pryce, die in England ook wel ‘The Lost Generation’ worden genoemd, verongelukte hij nog voordat hij zich had kunnen bewijzen in de koningsklasse van de autosport.

Al op 14-jarige leeftijd begint Williamson met karten, waar hij zijn tegenstanders vaak te snel af is, diverse races wint en in 1966 kampioen wordt. In 1967 racet hij in Mini’s, waar hij domineert en veertien van de achttien races wint. In 1968 rijdt hij in de Formule 3 maar als zijn wagen in brand vliegt bij een crash, keert Williamson noodgedwongen terug naar het racen met Mini Coopers. In 1969 rijdt hij met een Ford Anglia in de Hepolite Glacier Special Saloon Car Series, waar hij diverse races weet te winnen. In 1970 wordt hij met dertien overwinningen kampioen in deze klasse.

Roger Williamson (voorste wagen) leidt deze Formule 3-race in Frankrijk op het circuit van Clermont-Ferrand van start tot finish in 1972

Foto: Sutton Images

Formule 3-dominantie

In 1971 begint Roger Williamson, met hulp van zijn mentor Tom Wheatcroft, aan zijn eerste volledige seizoen Formule 3 in twee verschillende series: het Lombard North Central F3-kampioenschap en het Shell Super Oil-Motor Sport Formule 3-kampioenschap. Aanvankelijk wil Williamson gaan racen met sportwagens of salooncars. Veel geld heeft de Brit echter niet en een nieuwe F3-wagen aanschaffen blijkt een stuk goedkoper dan de aanschaf van een salooncar of sportwagen. Ook de deelname aan F3-kampioenschappen is prijstechnisch een stuk aantrekkelijker. In de March 713M-Ford van privéteameigenaar Tom Wheatcroft domineert Williamson het Lombard North Central F3-kampioenschap. Hij wordt kampioen met 90 punten en een voorsprong van maar liefst 27 punten op de nummer twee Colin Vandervell. In het Shell Super Oil-Motor Sport Formule 3-kampioenschap wordt hij tweede. In totaal wint Williamson in zijn debuutseizoen veertien races in de F3. In 1972 domineert Williamson twee van de drie Britse Formule 3-klassen en wordt hij kampioen in het Shell Super Oil-Motor Sport F3 en het Forward Trust F3-kampioenschap. In het Lombard North Central F3 wordt hij vierde. In totaal behaalt Williamson dertien zeges in 1972.  

Roger Williamson en Tony Brise startten vooraan bij een Formule 3-race op Brands Hatch 1972

Foto: Sutton Images

1973

Na een dergelijke dominantie is de volgende logische stap de Formule 2 en ook daar blijkt weer eens het talent van Williamson met een finish in de punten in Pau en een overwinning op het circuit van Monza, op 29 juni 1973. Naar later blijkt zal dit zijn laatste overwinning zijn. Met deze aansprekende resultaten in de opstapklassen is het niet verwonderlijk dat de interesse van een aantal Formule 1-teams is gewekt en Roger Williamson krijgt een aanbod van B.R.M. en March voor 1973. Op aanraden van mentor Wheatcroft valt de keuze op March dat, na de successen in de Formule 3, de voorkeur geniet van Wheatcroft en Williamson. In zijn debuutrace in Engeland is Williamson, net als negen andere coureurs, slachtoffer van een enorme startcrash die wordt veroorzaakt door de onervaren Jody Scheckter. Het is even de vraag of de March van Williamson op tijd gerepareerd is voor de Grand Prix van Nederland, die twee weken later zal plaatsvinden.  

Roger Williamson in zijn March voor aanvang van de Grand Prix van Engeland 1973

Foto: Sutton Images

Het optreden in de Grand Prix van Engeland is slechts van korte duur als Roger Williamson betrokken raakt bij de grote startcrash. Uiterst links staat de rode March van Williamson

Foto: Rainer W. Schlegelmilch

Drama in Zandvoort

Het lukt Wheatcroft en Williamson om de wagen op tijd gereed te krijgen en in Nederland kwalificeert Roger Williamson zich niet onverdienstelijk als achttiende. Doordat de March van Williamson aanvankelijk niet wil starten, lukt het hem niet om op tijd op de startgrid te verschijnen voor de opwarmronde. Hierdoor moet Williamson in laatste positie de race aanvangen. Williamson heeft al heel wat plaatsen gewonnen als zijn March in de achtste ronde op de vangrail klapt. Oorzaak is naar alle waarschijnlijkheid een klapband. Het blijkt dat de vangrail niet goed verankerd is in de grond, waardoor deze als een schans fungeert. De March van Williamson wordt gelanceerd en komt ondersteboven weer op het circuit terecht.

Williamson is volledig bij kennis als er brand uitbreekt in zijn March. Coureur David Purley is de enige die stopt bij de March van de Brit, die niet op eigen kracht uit de wagen kan komen. Verwoede pogingen van Purley om in zijn eentje de wagen om te keren lopen op niets uit, terwijl de wagen van Williamson steeds heviger begint te branden. Geen van de andere coureurs stopt om Purley te helpen. Zij zien Purley aan voor de coureur van de brandende wagen en gaan er dus, onterecht, vanuit dat alles in orde is. Geen van de baanposten draagt brandwerende kleding waardoor zij niet kunnen helpen. Omstanders die Purley willen helpen met het omkeren van de wagen worden tegengehouden door de politie.

Het gehele drama is live op televisie te zien maar niet bij de wedstrijdleiding, want daar is geen televisie aanwezig. Alle pogingen van de aanwezige baanposten om telefonisch verbinding te krijgen met de wedstrijdleiding mislukken. Later wordt duidelijk dat een toeschouwer in de duinen over de telefoondraad is gestruikeld waardoor deze is stukgetrokken. Mobiele brandweereenheden in speciale veiligheidsvoertuigen, zoals we die vandaag de dag kennen, zijn er niet waardoor er zich een ongekend drama live op tv voltrekt. Pas veel te laat komt er een brandweerwagen het circuit op. De brandweerwagen mag niet tegen de rijrichting inrijden en moet daardoor ook nog eens het gehele circuit rond met vijfhonderd liter bluswater aan boord. De zware brandweerwagen legt het traject tergend langzaam af en als deze arriveert bij de plaats van het ongeluk is het al veel te laat. 

Roger Williamson en David Purley in gevecht vlak voor de fatale crash

Foto: Motorsport Images

Veiligheid in de Formule 1

In die jaren liet de veiligheid op meerdere circuits die de Formule 1 aandeed, veel te wensen over. Dit ongeluk had naar alle waarschijnlijkheid dus ook op een ander circuit kunnen plaatsvinden, maar de dramatische samenloop van omstandigheden zorgde ervoor dat deze schande Nederland te beurt viel. Dit ondanks een aantal grote aanpassingen met betrekking tot de veiligheid die in het jaar ervoor waren gedaan op Zandvoort, zoals nieuw asfalt en nieuwe vangrails over de gehele lengte van het circuit. Maar als het ging om de meest essentiële zaken, zoals een wedstrijdleiding die een goed overzicht had op wat er zich op de gehele omloop afspeelde, schoot de organisatie van het Circuit Zandvoort ernstig tekort op deze zwarte bladzijde uit de Formule 1-historie. Het verweer dat de wedstrijdleiding niet doorhad wat er nu precies gaande was, deed Jacqui Hamilton, de toenmalige verloofde van Roger Williamson, af met de woorden: "It is their business to know."

De dramatische beelden van het fatale ongeluk zijn live op de televisie te zien

Foto: Sutton Images

Door: Taco van der Zant