Retro: De zeswieler van Williams die nooit werd ingezet

De normaal aangedreven Ford-Cosworth DFV V8-motor zette sinds 1967 de toon in de Formule 1. De motor stelde kleine privéteams in staat om met de grote jongens mee te doen en werd doorheen de jaren ’70 ook gebruikt door topteams als McLaren, Tyrrell en Lotus.

Aan het eind van dat decennium kondigde de V6-turbo van Renault een nieuw tijdperk aan. In 1981 sprong ook Ferrari op de kar. De turbo’s lieten qua betrouwbaarheid en gebruiksvriendelijkheid nog veel te wensen over, maar bij de Cosworth-gebruikers zat de schrik er goed in. Vooral in de kwalificatie bleek het extra vermogen een enorm wapen voor Renault en Ferrari.

Eind 1981 was het voor het team van Frank Williams duidelijk dat er iets moest gebeuren. Het team kon zelf geen turbomotor verkrijgen en dus begon het creatief na te denken over manieren om Renault en Ferrari bij te kunnen houden. Het haalde inspiratie bij de Tyrrell P34 uit 1976 en dacht na over een wagen met zes wielen.

The front wheels of the Tyrrell P34

Photo by: Franco Nugnes

Patrick Depailler, Tyrrell P34-Ford Cosworth

Photo by: LAT Images

The front two wheels of the Tyrrell P34 Ford in the paddock

Photo by: LAT Images

De zeswieler van Tyrrell - met vier kleine voorwielen en twee grote achterwielen - begon sterk in 1976. Mede dankzij een zege voor Jody Scheckter pakte het team de derde plek bij de constructeurs. De evolutie voor 1977 was echter minder competitief en het team rond Ken Tyrrell besloot voor 1978 het concept te laten varen.

Williams haalde de mosterd bij Tyrrell, maar zou het echter over een andere boeg gooien. “We besloten een zeswieler te ontwerpen omdat we geen turbomotor konden krijgen”, vertelt Frank Dernie aan Motorsport.com. Dernie was jarenlang de rechterhand van Patrick Head, de energieke hoofdontwerper en technisch directeur van de renstal. “In die tijd waren de turbomotoren zo’n 180 pk krachtiger dan onze normaal aangedreven Ford-Cosworth DFV. We hadden het erg moeilijk om een wagen te bouwen die genoeg downforce en tegelijk minder luchtweerstand opwekte om met hen te kunnen wedijveren.”

During 70 laps, they all tried to push Gilles Villeneuve at fault and pass him; they never could and Gilles went on to win his 6th and last Grand Prix

Photo by: International Press Agency

René Arnoux, Renault RE30 leads Alan Jones, Williams FW07C-Ford Cosworth, Nelson Piquet Brabham, BT49C-Ford Cosworth, Jacques Laffite, Ligier JS17-Matra

Photo by: LAT Images

Omdat het team vastzat aan de standaard DFV-motor, moest de oplossing dus van de aerodynamica van de wagen komen. “We bekeken de luchtweerstand van de wielen en stelden vast dat de achterwielen een enorme weerstand opwekten”, herinnert Dernie zich. “We dachten dat als we een wagen met vier kleine achterbanden zouden maken, de weerstand een stuk lager zou zijn. We namen enkele afmetingen en de zeswieler leverde een grote vermindering op. Het was het equivalent van 160 pk. Daarop begon Patrick aan de versnellingsbak en de achterophanging te werken en ik aan de aerodynamica.”

De Williams FW08D

Ontwerp: Camille De Bastiani

Twee toen nog onbekende ingenieurs droegen hun steentje bij aan het project in de kleine technische afdeling van Williams. “We hadden een jonge ingenieur genaamd Neil Oatley die nog aan het bijleren was. En ik had ook een assistent genaamd Ross Brawn, die me veel heeft geholpen."

Oatley zou later dertig jaar lang verantwoordelijk zijn voor het designteam bij McLaren en was een van de drijvende krachten achter de successen van Ayrton Senna tot Mika Hakkinen. Brawn behoeft ook geen introductie als technisch directeur bij alle wereldtitels van Michael Schumacher en zijn onwaarschijnlijke succes met Brawn GP en Jenson Button in 2009.

Keke Rosberg, 6-wheel Williams FW08B

Photo by: LAT Images

Williams FW08B (6 wheel) and FW08C (4 wheel)

Photo by: Dickie Stanford

Keke Rosberg, 6-wheel Williams FW08B

Photo by: LAT Images

Het jonge, talentvolle team rond Head en Dernie ging aan de slag met de zeswieler en deed enkele opvallende vondsten in het tijdperk van het grondeffect. “De vermindering in luchtweerstand was fenomenaal”, vervolgt Dernie. “Het model in de windtunnel had niet eens een achtervleugel. We gebruikten venturi’s die tot achteraan doorliepen en haalden daar de downforce uit. Volgens enkele simpele simulaties zouden we op Paul Ricard volgas door Signes kunnen bij 320 kilometer per uur...”

Head maakte zich echter ongerust dat de vier kleine achterbanden voor veel onderstuur zouden zorgen in trage bochten. Het team bouwde een testmodel, de Williams FW07D, om het concept ook op circuit uit te kunnen testen. De wagen was een adaptatie van de succesvolle FW07C maar dan met een nieuwe achtertrein met vier aangedreven wielen en een hertekende ophanging en versnellingsbak.

Alan Jones, 6-wheel Williams FW07D

Williams FW08B (6 wielen) and FW08C (4 wielen)

Foto: Dickie Stanford

De eerste test

Alan Jones moet raar hebben opgekeken toen hij in oktober 1981, net na zijn overwinning in de Grand Prix van Las Vegas, terugvloog naar Engeland om de bizar ogende zeswieler te testen op Donington. Op basis van de eerste tests bouwde het team de FW08B, die wagen waarmee het in het seizoen 1982 zou gaan racen. “Jones, Jonathan Palmer, Keke Rosberg en Jacques Laffite hebben met de twee versies van de zeswieler getest”, zegt Dernie. "Wij maakten ons maar zorgen over onderstuur, maar toen Lafitte de eerste keer weer in de pits kwam, was hij erg tevreden. Hij was al vergeten dat de wagen zes wielen had!"

Frank Williams, Frank Dernie en Patrick Head

Photo by: LAT Images

De FIA kreeg lucht van de bizarre ontwerpen van Williams en besloot om de zeswieler uit de reglementen te schrijven. Voortaan zouden wagens niet meer dan vier wielen mogen hebben. Bovendien vond de FIA dat Williams al de bestaande regels had overtreden. Vierwielaandrijving was namelijk verboden en op de Williams waren de vier achterwielen allemaal aangedreven.

Het nieuws uit Parijs sloeg in als een bom bij de licht ontvlambare Patrick Head. “Patrick was furieus toen de wagen werd verboden”, weet Dernie nog. “Eigenlijk was het misschien wel goed voor de Formule 1 dat het concept werd verboden, anders had iedereen het zo snel mogelijk proberen na te bootsen."

Martin Brundle drives a six-wheeled FW08B

Photo by: Joe Portlock / LAT Images

A six-wheeled Williams FW08 is prepped, as Karun Chandhok, Keke Rosberg and Nico Rosberg watch on

Foto: Sam Bloxham / LAT Images

Felipe Massa, demonstrates a six-wheeled Williams FW08

Felipe Massa met de Williams FW08

Foto: Zak Mauger / LAT Images

De tweede testversie, de FW08B, is nog steeds in goede staat dankzij de afdeling Williams Heritage. Het aparte atelier, gerund door ex-team manager Dickie Standford en Jonathan Williams, de zoon van oprichter Sir Frank en broer van Claire, blijft alle oude wagens van het team onderhouden. Williams Heritage zet de historische bolides vaak in tijdens demonstraties en ook de zeswieler is af en toe nog te bewonderen.

“Het is een geweldige prestatie dat de wagen nog altijd kan rijden”, zegt Dernie. “We hebben er slechts een enkele versnellingsbak voor gebouwd, maar een volledig set onderdelen voor de ophanging en een beperkt aantal reservestukken voor de bak. Meer niet. We zouden net meer onderdelen gaan bouwen toen de zeswieler werd verbannen. Dat was meteen het einde van het project."