Reconstructie: Hoe nepnieuws via Hamilton en Marko toesloeg in F1

Het verhaal begon allemaal met een dubieuze publicatie op een even dubieuze Engelse website. Maar zoals dat tegenwoordig in het online klimaat gaat, wordt er door bepaalde (zeker ook niet nader te noemen Nederlandse) websites primair aan kliks gedacht. Dat uit zich op meerdere manieren, dit is er slechts eentje van. Dingen die scoren worden overgenomen en het liefst op een smeuïge manier verpakt. Zo ook in dit geval. Vanzelfsprekend goed voor het aantal paginaweergaven, maar met journalistiek heeft het niet altijd evenveel te maken.

Bij deze site ging het er woensdag achter de schermen iets anders aan toe, al kan ieder medium vanzelfsprekend fouten maken - ook zeker wij, dat moet je ruiterlijk kunnen toegeven. Dat gezegd hebbende, terug naar de kwestie van gisteren: de aangehaalde Engelse publicatie sprak van opmerkelijke Marko-quotes tegenover RTL Duitsland. Daarbij zou de Oostenrijker onder meer hebben aangegeven dat Hamilton zich laat afleiden door bezig te zijn met welke levens er allemaal toe doen. Marko vervolgde zijn veronderstelde verhaal door te zeggen dat Verstappen alleen maar gefocust is op de wereldtitel. Een bijzondere sneer die logischerwijs kwaad bloed zou zetten in deze bewogen tijd.

Nepnieuws lokt reactie van Hamilton uit: sneeuwbaleffect

Maar wat bleek nou het geval? Deze quotes werden via een nepaccount op Twitter verspreid en berustten niet op waarheid. Een korte blik op de website van RTL Duitsland leerde al dat het meest recente Marko-interview van 5 juni dateerde. Daar heeft men weliswaar verschillende clips uitgehaald, maar in geen enkele werd met een woord gerept over de inspanningen van Hamilton. Deze website (Motorsport.com) had het volledige RTL-interview overigens al via een Duitse collega onder embargo gekregen, waardoor de vermeende uitspraken ons helemaal vreemd in de oren klonken. Wij besloten het dan ook af te doen als nepnieuws en eerst te laten voor wat het was.

Maar dat gold niet voor alle media. Er kwam een stroom aan berichtgeving op gang en die leidde weer tot een reactie van Hamilton via sociale media. "Helmut, het stelt mij diep teleur dat jij mijn inzet voor raciale gelijkheid slechts ziet als bijzaak en afleiding. Ik voel me eigenlijk behoorlijk aangevallen", viel in een reactie van de zesvoudig wereldkampioen te lezen. Het nepnieuws had daarmee definitief toegeslagen in de Formule 1-wereld. "Voor mij was dat commentaar echt absurd", zegt Marko in een terugblik tegen Motorsport.com. "Ik ben absoluut geen racist. In ons team werken mensen uit weet ik hoeveel landen en hetzelfde geldt voor ons juniorteam. In mijn eigen bedrijf heb ik ook medewerkers uit vijftien verschillende landen en afkomstig van een X-aantal continenten."

De vermeende aanval op Hamilton en de 'Black Lives Matter'-beweging viel Marko dan ook rauw op z'n dak. De inmiddels 77-jarige man uit Graz kreeg eerst niets van de ophef mee, totdat Vicky Lloyd (persvoorlichter van Red Bull Racing) belde. "Ze vroeg me wat ik daadwerkelijk in het interview met RTL heb gezegd", legt Marko uit. "Ik wist in het begin helemaal niet waar ze het over had, maar vervolgens kwam het balletje aan het rollen." Red Bull heeft meteen geprobeerd 'de onderste steen boven te krijgen.' "De telefoon stond daarna roodgloeiend bij zowel mij als ook bij Red Bull en RTL." Die laatstgenoemde partij werd verzocht om het beeldarchief nog eens goed door te spitten. "Ik kan me natuurlijk niet meer ieder detail van ieder interview herinneren dat ik ooit heb gegeven."

Horner en Marko nemen contact op met Hamilton

Na dit interne onderzoek was voor alle partijen definitief duidelijk dat de quotes in kwestie helemaal niet bestonden. En dat het incident bij de Engelse publicatie niet om een slechte vertaling of gebrekkige context ging, maar om regelrechte verzinselen. "Toen dat duidelijk was, heeft Horner meteen een SMS'je gestuurd aan Hamilton. Die heeft vervolgens zijn berichten weggehaald", duidt Marko op de verwijderde Twitter- en Instagram-posts van de Mercedes-ster. Marko heeft op zijn beurt het e-mailadres van Hamilton nog in bezit en besloot de wereldkampioen maar eens een mail te sturen "die hij vervolgens ook keurig heeft beantwoord." Over de inhoud van de mailwisseling wil Marko niets kwijt, maar hij laat wel weten dat het voorval 'in goede harmonie' is opgelost.

Daarmee is de kous voor Marko af. Hij werd na de berichten van Hamilton enkele uren voor racist of zelfs nog erger uitgemaakt, maar daar wil de Red Bull-adviseur vooral volwassen mee omgaan. "Lewis is op zo'n moment erg emotioneel betrokken bij de zaak. En hij is natuurlijk ook een coureur en geen rechercheur. Hij heeft dus niet de verplichting om uit te zoeken of iets wel of niet klopt. In dat opzicht vind ik zijn reactie best wel begrijpelijk." Marko heeft minder begrip voor het Britse medium dat het verhaal wereldkundig heeft gemaakt. De website heeft een artikel met excuses gepubliceerd, maar of dat genoeg is valt te betwijfelen. "We zullen juridische stappen ondernemen. Dat gaat nog wel wat moeizaam, want weet ik nog niet precies wat je kunt doen en hoe snel zoiets gaat."

Polarisatie in het racismedebat

De conclusies van dit voorval zijn tot slot tweeledig. Allereerst laat het goed zien hoe snel nepnieuws tot ongewenste gevolgen kan leiden in het huidige mediatijdperk. Al wil Marko ook graag de positievere keerzijde benoemen. "Godzijdank doen de meeste journalisten nog wel grondig onderzoek, hetgeen van cruciaal belang is. RTL is bijvoorbeeld vier uur lang bestookt met vragen over dit incident. Toen duidelijk werd dat het om nepnieuws ging, heeft bijna niemand er nog over geschreven." Ten tweede zegt het incident volgens Marko veel over het op de spits gedreven racismedebat. Hij is zoals gezegd absoluut geen racist, maar ziet aan alle negatieve reacties wel dat het snel polariseert. "Als ik zie dat je bepaalde kunstwerken [vanwege de historische lading] al niet meer mag ophangen, dan vraag ik me wel af of we ons doel niet een beetje voorbijschieten..."

Met medewerking van Christian Nimmervoll