Portret Max Verstappen: Van kartbaan in Genk tot drievoudig F1-kampioen in Qatar

Het is misschien wel het bekendste verhaal uit de karttijd van Max. In de stromende regen, terwijl anderen denken aan een warme kop koffie en zo snel mogelijk huiswaarts keren op een verloren dag, staat Jos Verstappen midden op de kartbaan van Genk. Max in de kart, Jos en wie er verder nog voor handen is met de voeten in de regen. Allemaal om de jonge Verstappen wegwijs te maken, te laten voelen waar de grip is. Soms wijst Jos de ideale lijn aan, soms is het aan Max om het uit te vinden en anders wordt hij door menselijke pionnen wel gedwongen om buiten de gebaande paden te treden.

Het zijn lessen waar hij later profijt van zal hebben, al staat het woord ‘presteren’ dan ook al met stip op één. Het blijkt vooral uit twee opeenvolgende wereldkampioenschappen karting. In 2012 oogt Verstappen ongenaakbaar in het WK KZ2, maar gaat het op het beslissende moment mis. Hij wordt voorbijgestoken in de openingsronde en probeert dat in de tweede ronde al goed te maken. Het komt tot een aanvaring, weg wereldtitel en ook weg goed humeur bij Jos. De befaamde anekdote wil dat de boel meteen moet worden ingepakt en dat Max een lastige terugreis voor de boeg heeft. “Ik wilde met hem praten, uitleggen wat ik ervan vond. Maar hij was zo boos en wilde absoluut niet praten”, zou Max jaren later in zijn eigen documentaire zeggen. Jos wil inderdaad niet praten en besluit – als de maat vol is – Verstappen junior uit de bus te zetten bij een tankstation. Moeder Sophie rijdt er achteraan als back-up, al besluit Jos natuurlijk om te draaien en zijn zoon op te pikken. Het tekent de harde leerschool, eentje waar Jos eind 2020 tegen Motorsport.com over zei: “Sommige dingen waren voor mij ook best confronterend om terug te zien.” Max concludeert echter dat die opleiding hem heeft gebracht tot waar hij nu is. “Uiteindelijk ben ik blij dat ik het heb meegemaakt. Het is misschien hard, maar ik ben blij dat ik het heb gehad. Nu kan niks mij meer van de wijs brengen, dus dat is goed.”

Het hoogtepunt in de karttijd komt een jaar later. In 2013 wint Verstappen alles wat er te winnen valt. De kroon op het werk volgt tijdens het wereldkampioenschap in Varennes-sur-Allier, een zege die Verstappen nog altijd hoog plaatst in zijn persoonlijke ranglijst. “Dat was één van mijn laatste wedstrijden in de karts. Het mooie daaraan was: we hadden dat hele jaar gedomineerd, alleen voor die laatste wedstrijd kregen we niet het nieuwste materiaal van de fabrikant. Daardoor was mijn vader zo gemotiveerd dat we echt twee weken lang op de testbank hebben gewerkt om nog meer vermogen uit die motor te halen. Uiteindelijk hebben we nog best wat gevonden en als je dan samen zo’n wereldkampioenschap kan winnen, dan is dat heel bijzonder.”

Na die titel en nadat zo’n beetje alle karttrofeeën in Verstappens prijzenkast staan, is het tijd om over te stappen naar de autosport. Aan interesse geen gebrek, maar wat is de juiste keuze? En kan Max het meteen in de auto’s? Er zijn veel begenadigde karters geweest die de lijn niet door konden trekken naar de autosport, maar dat Verstappen uit ander hout is gesneden, blijkt al meteen bij de eerste meters. Die eerste meters vinden plaats in de binnenlanden van Wales, waar een geheime test met MP Motorsport wordt afgewerkt. “Tony Shaw [onze engineer] stuurde hem naar buiten en eigenlijk ging Max direct als een komeet”, blikt teambaas Sander Dorsman later terug. “Na die sessie zei Tony: 'Poeh, tijdens deze eerste dag pakte hij het nog beter op dan dat Lewis en Kimi deden'.”

Toch besluit Verstappen voor 2014 niet met het team uit Westmaas in zee te gaan. Het wordt een andere Nederlandse formatie: met Van Amersfoort Racing het Europees kampioenschap Formule 3 in. De eerste weekenden verlopen nog wat stroef, maar op Spa-Francorchamps en de Norisring – twee rijderscircuits – valt het kwartje de goede kant op. Verstappen wint op beide banen alle races en baart met name op de laatstgenoemde omloop opzien. Het weekend op de Norisring valt positief op bij kopstukken uit de Formule 1, niet in de laatste plaats bij Helmut Marko, die zelf aanwezig is, en bij Franz Tost. “Ik heb alle Formule 3-races gekeken, ook die op de Norisring, en ik heb dus met eigen ogen kunnen zien hoe Max in een rondje van achtenvijftig à negenenvijftig seconden een volle seconde sneller reed dan alle anderen. Dan moet je gewoon zeggen: Max is de kampioen, de andere coureurs moeten hun racelicentie misschien maar inleveren“, zegt Tost in gesprek met Motorsport.com. “Vanaf dat moment wisten we zeker dat Max een ster van de toekomst zou worden.”

Red Bull weet dan ook al: we willen die jongen graag in ons opleidingstraject en liever nog vandaag dan morgen. Probleem is echter dat Mercedes datzelfde idee heeft en ook aast op de diensten van de Nederlander. Maar het merk met de ster wil niet alle risico’s nemen en biedt Verstappen eerst een GP2-zitje aan. Het schenkt Marko een kans van de buitencategorie: Verstappen meteen een F1-stoeltje aanbieden klinkt gezien de jonge leeftijd misschien krankzinnig, maar zorgt er wel voor dat hij het toptalent voor zich wint en dus Toto Wolff (toch al geen vriend) de loef afsteekt. “We wisten dat hij ook in gesprek was met Mercedes, maar zij waren niet bereid om veel risico te nemen met zo’n nieuwkomer. Red Bull is als bedrijf heel anders, wij zijn meer van ‘no risk, no fun’”, aldus Marko. Het is precies wat er gebeurt: Marko geeft het F1-zitje dat de Verstappens en Raymond Vermeulen graag willen en heeft beet. Het traject van karting naar de Formule 1 heeft welgeteld één seizoen geduurd.

Het is uniek, maar in de ogen van sommige experts en analisten ook riskant. “We zijn door zo’n beetje iedereen voor gek verklaard en hebben van alles over ons heen gekregen. De FIA is zelfs zo stom geweest om het hele licentiesysteem aan te passen, zodat er niet nogmaals iemand zo jong kan debuteren”, herinnert Marko zich. Een zestienjarige zonder rijbewijs in het diepe gooien zou onverantwoord zijn volgens de criticasters, maar de motorsportbaas uit Graz kent geen twijfel. “Hij was misschien zestien jaar op papier, maar in zijn ontwikkeling was hij veel verder dan andere coureurs van achttien. Dat hij zo jong was vond ik eigenlijk maar bijzaak. Ik zag vooral iemand die rijp was voor de Formule 1 en wel meteen“, laat Marko tijdens aan Motorsport.com weten.

En dus stapt Verstappen op 18 augustus de studio van het Oostenrijkse Servus TV binnen: ietwat schuchter, handjes in de zakken en gekleed in Oostenrijkse stijl om aangekondigd te worden als de nieuwe Toro Rosso-coureur. Op dat moment wordt er achter de schermen al hard gewerkt aan het aanstaande F1-debuut. Verstappen werkt zijn eerste test af op de Adria Raceway en maakt op het technische circuit van Suzuka zijn trainingsdebuut. Het wordt gevolgd door een nieuwe training in Brazilië, waar ook andere teamleden zien uit welk hout Verstappen is gesneden. “Hij had toen een behoorlijk moment in de vrije training en crashte bijna zwaar. Normaal is een jonge coureur dan even van slag, maar Max kon de auto net onder controle houden en reed een ronde later doodleuk zijn snelste tijd”, herinnert toenmalig teammanager Graham Watson zich. “We moeten ook niet vergeten dat Max toen in onze raceauto voor het weekend reed. Als hij zwaar zou crashen, dan hadden we echt een probleem met de vaste coureurs gehad… Het is moeilijk onder woorden te brengen wat ik precies voelde, maar vanaf dat moment wist ik dat Max een speciale zou worden.”

Dat laatste blijkt in het debuutjaar 2015 meteen te kloppen. Verstappen maakt de tongen flink los, op verschillende manieren. The new kid on the block is bereid om heilige huisjes omver te schoppen en dat levert natuurlijk weerstand van de oudere garde op. Het is op meerdere momenten te zien, al vormt de Grand Prix van Monaco het meest treffende voorbeeld. Verstappen knalt achterop de Lotus van Romain Grosjean en vliegt met 30G de baanafzetting in bij Sainte Dévote. De rookie geeft aan dat Grosjean te vroeg remde, maar Felipe Massa ziet zijn kans schoon om de jongeling tot de orde te roepen. “De FIA moet ingrijpen. Wat daar gebeurde, kan niet en als je de eerste keer niet ingrijpt bij een zeventienjarige, ben je verkeerd bezig.” Verstappen blijkt echter niet voor één gat te vangen en raadt Massa aan om de Canadese GP van een jaar eerder nog eens terug te kijken, waarin de Braziliaan zelf de mist inging.

Het tekent de entree van Verstappen, eentje met bravoure. Het komt perfect tot uiting in de Grand Prix van Singapore later dat jaar. De Nederlander komt onder het kunstlicht niet van zijn plek, wordt naar de pitstraat geduwd en kijkt tegen een rondje achterstand aan als zijn Toro Rosso eindelijk in gang schiet. Tussenkomst van de safety car brengt Verstappen terug in de debatten en P8 blijkt na een knappe inhaalrace zelfs haalbaar, al moet hét moment van de dag dan nog komen. "Max, we need to swap positions", klinkt het over de boordradio. Verstappen reageert als door een adder gebeten en laat er met een ferme "No!" geen twijfel over bestaan hoe hij in de wedstrijd zit. Het levert wat onvrede op bij Sainz, maar tovert bij teammanager Watson juist een glimlach op het gelaat. De Nieuw-Zeelander heeft bij Benetton al met Jos samengewerkt en ziet in de "No!" van Max de hand van diens vader. “Jos dacht bij Benetton dat hij oneerlijk werd behandeld. Daarmee vertel ik geen geheimen, dat is publiekelijk bekend. Max wilde dat natuurlijk niet laten gebeuren en wil bovenal zijn teamgenoot het nakijken geven. Hij heeft de mentaliteit: ik moet niet hebben dat het team rond mijn teamgenoot wordt opgebouwd, het team kan beter rond mij worden gebouwd. Het valt me door mijn jaren in de pitbox misschien meer op dan anderen, maar daar zie ik duidelijk de hand van Jos in.”

Doordat papa Sainz vergelijkbare gedachten heeft, zijn spanningen bij Toro Rosso niet uit te sluiten. Een snelle promotie van één van beide coureurs naar Red Bull Racing biedt uitkomst en precies dat gebeurt in mei 2016. Als Daniil Kvyat zijn bijnaam ‘De Torpedo’ eer aandoet door Sebastian Vettel tweemaal te rammen tijdens één rondje in Sochi is de maat vol voor Marko. Hij neemt voor de tweede keer in de nog jonge carrière van Verstappen een even gewaagde als opvallende beslissing: zijn protegé meteen voor de leeuwen gooien. “Mijn vader belde me eerst al thuis in Monaco op”, herinnert Verstappen zich nog goed. “Hij had het na de race in Rusland al door en zei: ‘De kans bestaat dat jij de volgende race voor Red Bull rijdt.’ Maar ik zei: ‘Je bent gek, joh, waar heb je het in hemelsnaam over? Ik zit nog gewoon bij Toro Rosso.’ Ik geloofde hem niet en hing weer op, maar op dinsdag zei Helmut tegen ons: ‘Jullie moeten naar Graz komen’.”

Marko merkt met een lach op dat de ‘Verstappen-clan’ daarop naar Oostenrijk afreisde, al had Verstappen nog steeds niet door wat hem te wachten stond. “Er ging zeker een uur voorbij zonder dat er ook maar iets uit het gesprek kwam,” blikt hij later in een video van Red Bull terug. "Ik dacht al: waarom zijn we hier eigenlijk? Er komt helemaal niets uit dit gesprek. Maar toen zei Helmut ineens: ‘O ja, by the way, volgende week rijd je voor Red Bull Racing, dus zorg dat je er klaar voor bent.’ Ik weet nog goed dat hij die woorden uitsprak alsof het de normaalste zaak van de wereld was.”

Verstappen weet op dat moment al dat hij in 2017 sowieso voor Red Bull rijdt, al blijkt de vervroegde promotie zeker niet de normaalste zaak van de wereld. Verstappen begint zijn eerste krachtmeting voor de hoofdmacht als vierde, maar na slechts een paar bochten brult Olav Mol de huiskamers in: “Oh, nee, touché! De beide Mercedessen tetsen eraf. Man, wat een dag! Natuurlijk gun je het die jongens niet, maar dit is een partij vette shit.” Het brengt Verstappen pardoes op de tweede stek en door een sterk staaltje bandenmanagement komt zelfs de jackpot in zicht. Klein detail is dat hij nog wel ‘even’ Kimi Raikkonen achter zich moet houden met versleten banden. “We zaten te shaken van de zenuwen. Ik weet niet hoelang dat met Raikkonen in zijn spiegels heeft geduurd, maar voor mijn gevoel was het een eeuwigheid”, blikt Marko terug. Ook bij Verstappen speelt de spanning een rol. Toeschouwers zien alleen hoe de Red Bull-coureur zich feilloos op de laatste sector concentreert en precies genoeg doet om The Iceman van het lijf te houden, maar in de cockpit blijkt er meer gaande. “Die laatste tien à vijftien rondjes voelden alsof ik op ijs aan het rijden was”, erkent Verstappen later. “De achterbanden waren er behoorlijk aan en door de spanning en focus kreeg ik vijf ronden voor het einde zelfs kramp.”

De jongeling bezwijkt echter niet onder de druk en het resultaat mag er zijn. Tot verbazing van vriend en vijand zet hij zichzelf meteen als jongste racewinnaar ooit in de geschiedenisboekjes. Als hij voor de 66ste en laatste keer over start-finish komt, meldt teambaas Christian Horner zich via de boordradio. “Max Verstappen, you are a race winner! Fantastic, what a great debut.” Een duidelijk overdonderde Verstappen komt in zijn reactie niet verder dan ‘thank you very much, Christian’ en staat even later met tranen in de ogen en een veel te grote beker in zijn handen op het podium. De mensen onder dat ereschavot vragen zich vooral af hoe dat ventje uit Limburg in hemelsnaam heeft kunnen winnen, al hebben de aanwezigen meteen door dat er F1-historie is geschreven. Een blik op Niki Lauda, die zijn kenmerkende rode pet afneemt, volstaat. “Ongelooflijk, dit maak je maar eens in de honderd jaar mee. Ik heb in elk geval nog nooit zoiets gezien in de autosport”, toont de Oostenrijker zich lovend.

In datzelfde jaar werkt Verstappen nog een race af die in het geheugen van veel racefans staat gegrift: het waterballet op Interlagos, de Braziliaanse Grand Prix van 2016. "Mijn sterkste herinnering aan die race is de autobeheersing van Max bij het opkomen van start-finish. Ik dacht al dat het voorbij was", blikt Marko terug. De Oostenrijker refereert aan het moment in ronde 38, waarop zijn hart even stilstaat en Verstappen de auto bijna kwijt is. De achterkant van de auto springt weg en Verstappen dreigt in de vangrails te eindigen, maar hij weet zijn bolide net op tijd weer recht te krijgen. "Nééé, hij is hem kwijt, maar hij houdt hem. Holy shit, wat een autocontrole", schreeuwt Mol ditmaal de huiskamers in. Het maakt de race in één klap gedenkwaardig, al is de koek nog niet op. Zes ronden na de bijna-hartstilstand van Marko kiest Red Bull voor een gewaagde zet. Het team besluit Verstappen binnen te halen voor intermediates. Maar als de man achter het stuur via de boordradio meldt - "het voelt alsof ik een boot bestuur, dit is wachten op een crash" - ziet Red Bull de bui letterlijk en figuurlijk hangen. Verstappen moet wederom naar binnen voor regenbanden en keert als zestiende terug op het asfalt. Al het spektakel ten spijt lijkt de race puntloos te eindigen. "Maar Max heeft ons die dag eigenhandig gered", duidt Marko op de gedenkwaardige inhaalrace die volgt en waarin hij andere lijnen rijdt dan de rest. "Als team hebben we meerdere fouten gemaakt, maar dat heeft hem schijnbaar alleen maar gemotiveerd of geïrriteerd. Wij zaten er in elk geval goed naast, dus die race komt volledig op het conto van Max."

Beide races laten zien dat Verstappen ook vooraan zijn kunsten kan vertonen en dat de promotie niet te vroeg is gekomen. Dat gezegd hebbende blijkt de weg naar de top ook voor hem geen rechte lijn. Het knokken met de gevestigde orde verloopt niet zonder slag of stoot. Zo toont Raikkonen zijn ongenoegen over een ‘brake test’ op het Kemmel Straight van Spa, spreekt Daniel Ricciardo in Hongarije de woorden uit ‘Was that who I think it was?’ en clashen beide Bulls weer een jaar later in Baku. "Ik herinner me in dat jaar ook nog een onnodige crash met Vettel in China", vult Marko aan. “Ricciardo won de race, maar die actie heeft Max een zekere overwinning gekost. Max wilde op ieder moment en onder alle omstandigheden de snelste zijn”, geeft hij zijn analyse van die tijd.

Toch valt het kwartje vanaf medio 2018 steeds vaker de goede kant op. Verstappen verloochent de aanvallende rijstijl die hem zo populair maakt niet, maar neemt hij wel ter harte wat Marko hierboven aanstipt. Het zijn woorden die Watson echoot: “Aan het begin van zijn Red Bull-tijd heb ik al tegen Max gezegd: ‘Luister Max, je hebt zeker drie tienden in je zak ten opzichte van andere coureurs. Dat is gewoon jouw talent. Daardoor hoef je niet eens iedere ronde die laatste tiende te vinden. Zelfs als jij het iets rustiger aan doet, ben je nog steeds twee tienden sneller'. Het effect daarvan zien we nu allemaal. Hij is gegroeid als coureur, al is dat ook een natuurlijk proces.” Dat laatste benadrukt Verstappen ook steevast als zijn ervaring ter sprake komt, al had hij in zijn optiek in de Mercedes van 2015 ook al best een gooi naar de titel kunnen doen als rookie. “Door ervaring word je natuurlijk steeds beter en completer, maar als ik in het eerste jaar de snelste auto had gehad, dan had ik wel mee kunnen doen voor het kampioenschap. Daar ben ik van overtuigd.”

Zo’n feest is het echter niet meteen, maar geduld blijkt ook ditmaal een schone zaak. Het competitieve materiaal komt in 2021 voor het eerst, al is dat nog maar relatief. Het jaar gaat de boeken in als misschien wel het allermooiste Formule 1-seizoen ooit. Het seizoen blijkt zowel op als naast de baan een achtbaan van emoties. Christian Horner en Toto Wolff vliegen elkaar wekelijks verbaal in de haren en ook op het asfalt is het steevast bingo. Het scenario schiet alle kanten op: van Verstappens eerste zege in Monaco en winst voor een uitzinnige mensenmassa bij de F1-rentree van Zandvoort tot de klapband in Azerbeidzjan en die zware crash op Silverstone. De uiteindelijke climax valt met geen pen te beschrijven en kan niemand bevroeden. 12 december 2021, Abu Dhabi, zegt genoeg. Wat begon op de kartbaan van Genk, is zo’n twintig jaar later voltooid op het Yas Marina Circuit. Althans: het succesverhaal is niet klaar, maar Verstappen maakt in de persconferentie wel duidelijk: "Ik heb mijn levensdoel behaald. Alles wat nu nog komt, is bonus."

Op dat moment weet niemand nog wat het nieuwe tijdperk in de Formule 1, met een terugkeer van de grondeffectauto's, brengt. "Mercedes en Red Bull hebben veel langer door moeten werken aan de auto's van 2021, waardoor niemand een idee heeft. Voor hetzelfde geld komt Haas ineens met een raket voor de dag!", grapt Horner in Abu Dhabi nog. Enkele maanden later blijkt Red Bull absoluut geen modderfiguur te slaan. De betrouwbaarheid is de eerste weekenden nog wel een zorgenkindje, waardoor Verstappen in Melbourne laat weten - "ik heb nu 45 races nodig om wereldkampioen te kunnen worden!" - maar de basis is meer dan goed. 2022 wordt zelfs een succesjaar dat Verstappen na de eerste races voor volstrekt onmogelijk had gehouden. De Limburger herschrijft meerdere records en pakt als kers op de taart ook nog eens de titel in het land van Honda. Helemaal zonder slag of stoot gaat dat door onduidelijkheid over de punten wederom niet, al levert het wel een iconische scene achter het podium op als Verstappen wordt gevraagd plaats te nemen in een speciale troon voor de wereldkampioen: "But I'm not, so.... I am? But I'm not, right? I am? Are you sure?" Verstappens manager Raymond Vermeulen kan er wel om lachen en laat in de paddock aan Motorsport.com weten: "Bij ons kan het ook nooit eens normaal!"

Anno 2023 is de wereldtitel op een iets minder verrassende manier binnengehaald, al doet dat natuurlijk niets af aan de prestaties. Verstappen heeft andermaal op een bijzonder hoog niveau geacteerd en Red Bull - met een doorontwikkelde vloer en de aerodynamisch zeer efficiënte auto van Adrian Newey - heeft als collectief ook weer een nieuwe stap gezet. Het heeft andermaal een recordjaar opgeleverd, eentje waarin Verstappen zelfs tien overwinningen op rij heeft genoteerd. Het beslissende zetje volgt in Qatar, al was dat slechts een formaliteit. "Het wordt heel erg moeilijk om dit jaar nog eens te evenaren of te overtreffen", reflecteert Verstappen. Maar ja, hebben we die woorden niet eerder gehoord? De teller staat in ieder geval op drie en als het afgelopen jaar één ding duidelijk heeft gemaakt, dan is het wel: de laatste letter van het succesverhaal dat ruim twintig jaar geleden begon op de kartbaan van Genk lijkt nog niet geschreven.