John Surtees: een unieke wereldkampioen

Surtees komt op 11 februari 1934 ter wereld in Tatsfield, een klein plaatsje onder de rook van Londen. Zijn vader Jack is dealer van motoren en in zijn vrije tijd motorcross-coureur. Al op zijn veertiende komt John in aanraking met de motorcross als hij in de zijspan van zijn vader meedoet aan een lokale race. Het duo wint, maar wordt gediskwalificeerd als de wedstrijdleiding te horen krijgt hoe oud John is.

MV Agusta

Het zaadje is echter gepland en niet veel later schrijft John zich in voor zijn eerste echte race-optreden. Het levert hem een stage op bij motorfabrikant Vincent. Niet veel later volgt een overstap naar Norton, maar Surtees beleeft zijn definitieve doorbraak in de motorsport bij MV Agusta. Met het Italiaanse merk wint hij in 1956 drie wegraces in de 500 cc (waaronder de TT van Assen) en dat levert hem direct zijn eerste wereldtitel op. Surtees herhaalt dat kunstje in 1958, 1959 en 1960. In die laatste drie jaar wint hij zelfs 32 van de 39 races waaraan hij meedoet. En passant is hij in eind jaren vijftig ook vier keer de sterkste in de TT van de Isle of Man.

Kans bij Lotus

Terwijl hij nog volop actief is in de motorracerij, debuteert Surtees in 1960 ook in de Formule 1, bij Lotus. Een jaar eerder heeft hij al indruk gemaakt tijdens een test met een Aston Martin en Lotus-teambaas Colin Chapman biedt hem een stoeltje aan. Surtees rijdt zijn eerste officiële F1-race in Monaco, waar hij uitvalt. Na een paar maanden mag hij op Silverstone opnieuw zijn opwachting maken in de Lotus 18 en dit keer wordt hij tweede. De sensatie is helemaal compleet als hij een race later – in Portugal – op pole-position kwalificeert.

Wereldkampioen bij Ferrari

Chapman is gecharmeerd, maar heeft voor 1961 geen plaats voor Surtees. Die is inmiddels gestopt met de motorracerij en rijdt twee seizoenen bij het achterhoedeteam Yeoman van teambaas Reg Parnell. Opnieuw vestigt Surtees de aandacht op zich door in 1962 twee keer tweede te worden en als vierde te eindigen in het WK. Enzo Ferrari is onder de indruk en legt de Engelsman vast voor 1963. Surtees betaalt het vertrouwen direct terug met zijn eerste overwinning in de Formule 1 (op de Nürburgring) en wederom een vierde plaats in het eindklassement. Een jaar later is hij helemaal geacclimatiseerd bij de Italiaanse stal en pakt hij ten koste van Graham Hill en Jim Clark de wereldtitel in de Formule 1.

Racewinnaar John Surtees, Ferrari 156

Photo by: Sutton Images

In 1965 kan hij geen vuist maken, maar in 1966 is Surtees terug. Hij valt uit in de openingsrace in Monaco, maar wint op Spa-Francorchamps de Belgische GP en lijkt kandidaat voor de wereldtitel. Een meningsverschil met Ferrari over een deelname aan de 24 uur van Le Mans doet hem echter besluiten op te stappen en het seizoen te vervolgen bij Cooper-Maserati. Bij dat team wint hij weliswaar nog een race (Mexico), maar hij komt net tekort voor zijn tweede wereldtitel.

John Surtees, Cooper T81, Jack Brabham, Brabham BT20 en Denny Hulme, Brabham BT20

Photo by: David Phipps

Eigen F1-team

In 1967 rijdt Surtees voor Honda. Hij schenkt de Japanners op Monza de overwinning, maar daarna blijven successen uit. Na enkele minder succesvolle jaren, schrijft Surtees in 1970 zijn eigen F1-team in voor het wereldkampioenschap. Hij rijdt zelf nog drie seizoenen, maar in 1972 hangt hij definitief zijn helm aan de wilgen. Team Surtees blijft nog wel actief in de Formule, tot het eind 1978 ophoudt te bestaan.

Surtees blijft ambassadeur van de Britse auto- en motorsport. In 2017, op 83-jarige leeftijd, overlijdt de enige wereldkampioen in de Formule 1 en motorsport.