F1 banden uitgelegd: Graining, blaarvorming, marbles en meer

Wat is graining?

Wanneer de banden goed aan het asfalt kleven en er in de bochten vervolgens enorme krachten op de banden staan, dan kan het onder bepaalde omstandigheden voorkomen dat het rubber niet sterk genoeg is om te doen wat de wagen verlangt. “Graining is een vorm van schade aan het rubber van de band, wanneer het rubber zeer goed aan het asfalt kleeft”, legt Mercedes F1 technisch directeur James Allison uit. Daarom treedt het fenomeen vooral op bij de zachtste compounds, die veel grip bieden maar geen lange levensduur hebben. “Het rubber kleeft op het asfalt maar de auto wil ergens anders naartoe. Het rubber rekt en rekt en rekt omdat het ene deel nog steeds aan het asfalt kleeft en de auto een andere kant op wil. En uiteindelijk scheurt het.”

Daardoor springt een stukje rubber los waardoor er een kleine opening ontstaat. Vaak blijft dat stukje rubber direct weer plakken aan het warme oppervlak van de band. Dit zorgt voor een oneffen oppervlak waardoor de grip en tractie afneemt. Dat levert problemen op tijdens het remmen en accelereren. Graining vindt veelal plaats wanneer de bandentemperatuur lager is dan het ideale window. De voorbanden zijn lastiger op te warmen dan een achterband, dus daarom komt dit probleem vaker aan de voorzijde voor. Dit effect komt in alle raceklassen voor, niet alleen in de Formule 1.

 

Kan graining weer verdwijnen?

Belangrijk om te weten is dat deze zogenaamde 'graining-fase' ook weer kan verdwijnen. De losse stukjes rubber slijten na verloop van tijd weer van de band, waardoor er weer meer loopvlak contact maakt met het asfalt en het gripniveau verbetert. Voor coureurs is graining een aanzienlijk probleem: “Het versnelt de bandenslijtage, vermindert de grip en geeft de rijder een slecht gevoel omdat het onderstuur veroorzaakt. Dat kost tijd in een ronde”, aldus Allison. Wanneer het proces van graining eenmaal is ingezet, betekent dat niet direct dat er sprake is van een negatieve spiraal, de situatie alleen maar erger wordt en de coureur uiteindelijk een pitstop moet maken. Het kan namelijk ook gebeuren dat de band zich als het ware herstelt: “Soms, als er maar weinig rubber weggesleten is, kan de band er plotseling weer mee omgaan. De graining houdt dan op.” Naarmate de band slijt, neemt ook de oneffenheid van het loopvlak af en herstelt de band zich als het ware. 

Wat is blaarvorming op een F1-band?

Graining is een ander fenomeen dan blaarvorming, of blistering. Dan is er juist sprake van oververhitting van de band, dus wanneer de bandentemperatuur hoger is dan het ideale window. Daardoor ontstaan luchtbelletjes in het oppervlak. Wanneer deze open springen, ontstaan blaren. Dit is eigenlijk niet veel anders dan een opengesprongen blaar op je lichaam: een kleine beschadiging in het huidoppervlak. In tegenstelling tot graining herstelt een band zich niet van blaarvorming. Een pitstop is dan onvermijdelijk.

 

Wat zijn marbles?

Wanneer het over Formule 1 en banden gaat, wordt ook het woord ‘marbles’ (letterlijk vertaald: knikkers) vaak gebruikt. Marbles zijn kleine stukjes rubber die van de band komen en naast de ideale lijn op de baan blijven liggen. Naarmate een race vordert, neemt de hoeveelheid marbles toe. Het is zeer lastig om hierop te rijden, vandaar dat veel coureurs het vergelijken met het rijden op knikkers. Door deze kleine stukjes rubber heeft de band minder contact met het asfalt, waardoor de grip afneemt. Daarom is het inhalen buiten de ideale lijn vaak erg lastig. Na afloop van de race rijden de coureurs juist wel veel buiten de ideale lijn. De warme banden nemen dan veel viezigheid en marbles op. Dat kan net het verschil maken tijdens de technische keuring voor wat betreft het minimale gewicht en de rijhoogte van de wagens. Marbles ontstaan bij nagenoeg alle racebanden naarmate er slijtage optreedt. Daarom zie je bij de meeste raceklassen veel stukjes rubber langs de ideale lijn liggen.

 

In de Formule 1 zijn veel dingen te voorspellen, maar de banden zorgen ook bij de beste engineers voor een stukje onvoorspelbaarheid.

Bandenslijtage in de Formule 1 uitgelegd: