Interview

Interview: De man die de helikopterbeelden voor F1 naar een hoger plan bracht

De helikopteropnames die vandaag de dag de tijdens de Formule 1-uitzendingen te zien zijn, doen nauwelijks onder voor actiebeelden uit een Hollywood-film. Sommige inhaalacties zijn van bovenaf zelfs zo fraai in beeld gebracht dat je bijna zou denken dat de cameraman al weet wat er gaat gebeuren. Motorsport.com sprak met de man die verantwoordelijk is voor deze spectaculaire luchtshots: Lieven Hermans, de aerial camera operator van F1.

Aerial Camera Operator Lieven Hermans en de Shotover F1-camera op een helikopter

Aerial Camera Operator Lieven Hermans en de Shotover F1-camera op een helikopter

Mark Sutton / Motorsport Images

Het is de vrijdag voor de Grand Prix van Frankrijk. De eerste vrije training is net afgelopen, wanneer Hermans het hek van het vliegveld pal naast het Circuit Paul Ricard voor ons openmaakt. In de hangar staat een helikopter waar voor aan de onderkant een imposant camerasysteem is bevestigd. In de cockpit ligt een groot bedieningspaneel met daarop een joystick en een respectabele hoeveelheid knoppen en schakelaars, waarmee Hermans de Shotover F1-camera precies kan laten doen wat hij wil.

Direct voor de stoel waar Hermans zit, is een monitor geplaatst waarop het beeld van de camera te zien is. Daarmee is ook meteen duidelijk: de cameraman in de helikopter moet niet alleen over speciale vaardigheden beschikken om deze geavanceerde camera te kunnen bedienen, en een flinke dosis ervaring om te weten welke shots op welk moment het beste werken, maar ook over een ijzersterke maag. Terwijl de piloot namelijk allerlei capriolen uithaalt om op het juiste moment op de juiste plek te zijn, kijkt Hermans geconcentreerd naar de monitor voor zich om de actie beneden zo goed mogelijk in beeld te vangen. Mocht je al misselijk worden van het kijken naar een scherm in een rijdende auto: dit is niet een baan voor jou.

Hermans is in 2007 begonnen als aerial camera operator bij de Formule 1. Hij timmerde daarvoor al een aantal jaren aan de weg als aerial cameraman. "Ik heb altijd een passie voor video en helikopters gehad", vertelt Hermans in zijn 'kantoor' naast de hangar - meer dan een tafel en een paar stoelen staan er niet - aan Motorsport.com. "Helikopters waren voor mij echter iets onbereikbaars, iets wat ver van mijn bed was. Totdat ik ontdekte dat ik mijn passies voor de camera en de helikopter kon samenbrengen in het maken van luchtopnamen. Zo ben ik bij een bedrijf terechtgekomen waar ik trainingen kon volgen en mezelf kon ontwikkelen. Want het is natuurlijk niet zo dat je meteen als cameraman op pad gestuurd wordt. Je moet eerst over de nodige kennis en ervaring beschikken voordat je je eerste klus krijgt. Het is meestal een one man job, dus het is belangrijk dat je eerst de techniek erachter goed beheerst."

Min of meer bij toeval is Hermans in de Formule 1 beland. Vóór mij deed een collega van mij de Formule 1-races. Dat ging om een wedstrijd of vijf, zes, zeven per jaar, waar de Formule 1 destijds zelf de tv-registratie van deed. Alle andere races werden toentertijd door lokale tv-stations gedaan. Ik mocht hem eens vervangen, waarna een tweede keer volgde en voor ik het wist, was ik de vaste aerial camera operator voor F1. Het aantal races nam al snel toe naar een stuk of dertien en is sindsdien alleen maar verder gegroeid."

Hermans is er trots op dat hij de helikopterbeelden over de jaren naar een hoger niveau heeft kunnen tillen. "Voorheen diende de luchtcamera eigenlijk alleen om de coureurs vooraan te volgen", weet Hermans. "Daar zat je dan als een persoonlijke lijfwacht bovenop, om vooral maar geen belangrijk moment in de wedstrijd te missen. Het waren voornamelijk overzichtsbeelden die we maakten, waarbij we alleen de gevechten van de eerste vier of vijf auto's in beeld brachten." Hermans heeft echter laten zien dat er nog meer mogelijk is met de helikoptercamera. "Je kan veel dynamischere shots maken door lager te vliegen en met de voor- en achtergrond te spelen, en zo meer snelheid in het geheel brengen. Zo hebben we ons jaar na jaar steeds verder verbeterd. De beelden die we nu maken, zijn mijn inziens in niets te vergelijken met wat er veertien jaar geleden werd gedaan.”

Tekst loopt door onder de foto

De indrukwekkende controller voor de Shotover F1-camera.

De indrukwekkende controller voor de Shotover F1-camera.

Foto: Mark Sutton / Motorsport Images

Verschillende piloten

Het Formule 1-weekend begint voor Hermans op donderdag. "Donderdag is voor ons set-up day. Dan beginnen we s ochtends met het materiaal te controleren, de helikopter op te zoeken en alles te installeren. Soms gaat dat vlot, soms duurt dat wat langer. Er komt namelijk ook een hoop protocol bij kijken, met meetings hier en daar. Er gaat soms wel een paar uur overheen voordat alle handen geschud zijn en je eindelijk bij de helikopter bent. Dan doen we de installatie en vervolgens een testvlucht. Dan gaan we de eerste shots bekijken en proberen we terug te halen hoe we dingen in voorgaande jaren deden. Op vrijdag begint het productieschema, waarbij we dus alle F1-sessies coveren. Ik arriveer alle dagen natuurlijk ruim op tijd om de camera en helikopter nog een keer te controleren en een briefing met piloot te doen. Daarna rollen we de heli naar buiten en beginnen we."

Hoewel F1 met een vaste aerial camera operator werkt, is de piloot die de helikopter bestuurt, vaak iemand anders. Hermans: We hebben een periode gehad dat we binnen Europa met dezelfde helikopter en dezelfde piloot werkten, wat zo zijn voordelen heeft. Maar het nadeel daarvan is natuurlijk dat de helikopter steeds van dezelfde plek moet komen, wat duur is en qua CO2-uitstoot ook een complex verhaal begint te worden." Tegenwoordig worden de helikopters lokaal gehuurd, met als bijgevolg dat Hermans dus meestal een andere piloot naast zich heeft, iets wat hij overigens al wel gewend was van de races buiten Europa. Hermans: "Maar doordat we elk jaar op dezelfde plekken komen, beschikken we inmiddels wel over een pool van vaste piloten die we elkaar jaar terugzien. Dat betekent dat de meeste piloten waarmee we werken, wel wat ervaring hebben."

Af en toe moet Hermans het doen met een piloot die helemaal nieuw is als het gaat om F1-werk. "Dan heb je wat meer tijd nodig om erin te komen", geeft Hermans toe. "En het gebeurt ook wel eens dat je een piloot naast je krijgt die nog helemaal geen ervaring heeft met luchtopnames. Dan moet je echt vanaf de basis beginnen en soms zelfs nog sommige manoeuvres uitleggen. Dan is het zaak dat we gedurende het weekend stap voor stap groeien." Maar ook met de minder ervaren piloten kan Hermans wel uit de voeten. "Het voordeel is dat we elke Formule 1-sessie coveren, zodat we op vrijdag twee uur en op zaterdag een uur hebben om op elkaar ingespeeld te raken. Als het tijd is voor de kwalificatie maar zeker voor de race, is de samenwerking gegarandeerd op orde."

En die samenwerking met de piloot is cruciaal voor de beelden die Hermans kan maken. Absoluut", erkent Hermans. "De piloot is voor vijftig procent - soms wat meer en soms wat minder - verantwoordelijk voor het eindresultaat. Het is absoluut een teamjob. Het is belangrijk dat hij goed aanvoelt en ziet wat ik doe. Er is namelijk geen tijd om alles uit te leggen."

De piloot heeft ook een monitor waarop hij kan zien wat voor beelden er op dat moment geschoten worden. "De een heeft meer ervaring om daarop te vliegen dan de ander. Maar in principe kijkt en stuurt de piloot dus echt mee, en gaat hij volledig mee in het ritme en de patronen. Als hij niet volgt wat de bedoeling is of niet begrijpt wat ik wil, dan wordt het moeilijk. Het gaat allemaal zo snel dat ik niet elke keer kan uitleggen wat we gaan doen." Als er op zondag bijna niet meer gesproken wordt in de cockpit, dan is dat volgens Hermans een goed teken. "Er zijn piloten bij tegen wie ik op zondag bijna niets meer hoef te zeggen, omdat we perfect op dezelfde lijn zitten. Als ik zeg dat ik een lang shot wil doen met één auto, dan weet die piloot onmiddellijk wat er moet gebeuren. Natuurlijk zit je geregeld met afwijkende scenario's die je vooraf niet kan repeteren, maar over het algemeen is het zo: hoe minder er gecommuniceerd wordt op zondag, hoe beter."

George Russell met op de achtergrond de helikopter met de camera.

George Russell met op de achtergrond de helikopter met de camera.

Foto: Erik Junius

Het perfecte shot

Hermans heeft een voorliefde voor circuits die gelegen zijn in een heuvelachtig of bergachtig landschap, zoals de Red Bull Ring en Spa-Francorchamps. "Die zijn voor mij veel leuker, omdat je dan meer met de voor- en achtergrond en het hoogteverschil kan spelen. In dat opzicht vond ik Portimao ook heel leuk. Die mogen ze van mij wel weer terug op de kalender zetten." Met een lach: "Ik zal het de volgende keer dat ik Stefano Domenicali zie tegen hem zeggen!" Ook compacte circuits zijn voor Hermans prettig om te werken. "Omdat je dan makkelijker van de ene naar de andere kant kunt gaan. Een circuit als Jeddah of Baku is in dat opzicht heel moeilijk, omdat het in feite één lange, uitgestrekte lijn is. Daar kun je niet even een hoek afsnijden om een coureur even verderop weer op te pikken. Als een auto in een bepaalde bocht is en je bent op dat moment aan de andere kant van het circuit, moet je de hele baan oversteken, waardoor je even onderweg bent. Maar op een circuit als de Red Bull Ring ben je zo aan de andere kant."

Behalve de lay-out van de baan kunnen ook obstakels het werk van Hermans bemoeilijken. "In Singapore zit je bijvoorbeeld met gebouwen die direct naast de baan staan. En Jeddah is niet alleen lastig omdat het een lange en snelle baan is, maar ook omdat er veel hoge gebouwen en wat kranen op torens in de buurt staan." Op Silverstone zijn het andere helikopters die een bepaald shot in de weg kunnen zitten. "Ik heb altijd wel dingen in mijn hoofd die ik wil doen. Maar het is voor de piloot niet altijd mogelijk om het voor elkaar te krijgen, omdat er bijvoorbeeld een andere helikopter rondvliegt. Het gebeurt in Silverstone wel vaak dat je ineens een helikopter met toeristen tegenkomt waardoor je niet exact kunt doen wat je in je hoofd hebt. Dan kan je een shot tien keer achter elkaar perfect doen, maar als die elfde keer om wat voor reden dan ook niet perfect is en uitgerekend dat moment komt in de world feed, dan is dat wel frustrerend. We streven natuurlijk naar perfectie." 

Naast andere helikopters die in de omgeving van de baan rondvliegen heeft Hermans in de lucht te maken met tal van andere variabelen. "We staan niet vast op de grond, dus onze positie is belangrijk, net als de snelheid van de auto die je aan het volgen bent, de eigen snelheid en het moment dat je aan een shot begint. Zo zijn er ontelbaar veel factoren, en die moeten allemaal meezitten om het perfecte shot te hebben", aldus Hermans. Last but not least is er nog het weer. Hermans: "Dat is zeker een grote factor. Het gebeurt regelmatig dat we met slecht weer zitten. Denk maar aan Spa vorig jaar. Dat is denk ik wel het ergste geweest wat ik op F1-gebied heb meegemaakt. De buien bleven maar komen, maar er was ook veel mist. En doordat het circuit van Spa op en neer gaat en de condities in de Ardennen heel snel kunnen veranderen, kan het zo gebeuren dat het zicht het ene moment nog perfect is maar je het volgende moment zo goed als niets meer ziet. We zijn toen wel op een punt aangekomen dat we gezegd hebben: nu is het niet meer oké om te werken."

Soms zijn er op tv nog helikopterbeelden te zien terwijl de actie op het circuit is stilgelegd omdat de medische helikopter niet kan vliegen. "Wij hebben het voordeel dat we lokaal vliegen, we vliegen alleen boven het circuit. En als er een helihaven op het circuit is, dan kunnen we blijven werken zo lang we nog zicht hebben. De medische helikopter moet natuurlijk van A naar B kunnen vliegen en gegarandeerd op de plek van bestemming kunnen aankomen. Daar zit het grote verschil met ons", legt Hermans uit. Filmen in de regen is voor Hermans geen probleem. "Regen op zich is niet storend voor ons. We hebben tegenwoordig een rain spinner over het camerasysteem. Dat is een glaskap met een motor onderaan, en dat glas draait ongelofelijk snel rond, met wel een paar duizend toeren per minuut, waardoor de waterdruppels eraf vliegen. Wij kunnen hierdoor echt perfect door de regen filmen, wat een heel verschil is met de beelden van vroeger. Er zijn momenten bij dat ik beter door de camera naar buiten kan kijken dan door het raam."

Tekst loopt door onder de foto

De Shotover F1-camera, die bediend wordt door aerial camera operator Lieven Hermans

De Shotover F1-camera, die bediend wordt door aerial camera operator Lieven Hermans

Foto: Mark Sutton / Motorsport Images

Laatste ronde Abu Dhabi

Om de belangrijkste momenten van de race van bovenaf in beeld te kunnen brengen, moet Hermans een goed idee van wat er zich op de baan afspeelt. "Ik sta permanent in contact met de regie”, vertelt Hermans. "Ik luister met de main director mee en er is een producer die naar mij spreekt. Hoewel ik naar buiten kan kijken, mis ik natuurlijk wel het overzicht van de race dat men op de grond wel heeft, met alle grafieken en data. Ik heb de F1-app echter altijd open staan en kan de actie soms ook een beetje volgen op de schermen die langs de baan staan. Zo combineer ik dus heel veel bronnen van informatie en vervolgens filter ik eruit wat belangrijk voor ons is in de helikopter. Want ik kan dan misschien wel horen dat ze een bepaald gevecht aan het volgen zijn, als die actie zich helemaal aan de andere kant van het circuit afspeelt, is er een goede kans dat ze het alweer over iets anders hebben tegen de tijd dat wij daar zijn, of die auto’s bij ons zijn. Het is dus van belang dat je een idee hebt waar het verhaal naartoe kan gaan en wat het volgende verhaal kan zijn, en niet te handelen op wat er op dat moment speelt."

Hermans zit bij menig duel eerste rang. Als fan van de sport als geheel kan hij dan ook met volle teugen genieten van hetgeen hij hoog boven het circuit in beeld brengt. De laatste ronde van de Grand Prix van Abu Dhabi staat Hermans vanzelfsprekend ook nog helder voor de geest. Maar wel om een andere reden dan je in eerste instantie misschien zou denken. Hermans: "In Abu Dhabi moesten we eigenlijk twee ronden voor het einde wegvliegen om het vuurwerk van een afstandje in beeld te brengen. Maar ik ging zo in de actie op. Ineens realiseerde ik me: verrek, dit is de laatste ronde al maar we hangen nog boven het circuit! Vervolgens zijn we heel snel weggevlogen."

Drones

De Formule 1 is continu aan het kijken hoe de tv-verslaggeving verder kan worden verbeterd. Zo wordt sinds vorig jaar gebruik gemaakt van een zeer kleine camera die zich achter het vizier in de helm geplaatst kan worden, waardoor de tv-kijker nagenoeg hetzelfde ziet als de coureur. Ook is er sinds enkele races de zogenoemde pedal cam, die het voetenwerk van de rijder in beeld brengt. Verder wordt er dit jaar geëxperimenteerd met drone-beelden. Hoewel sommigen denken dat drones op termijn een goed alternatief kunnen zijn voor de helikopter - drones zijn goedkoper en milieuvriendelijker in gebruik - voelt Hermans zich niet in zijn werk bedreigd. 

"Ik denk dat daar zeker toekomst in zit, maar ik ben het niet eens met de gedachte dat drones het werk van de helikopter gaan overnemen", zegt Hermans. "Ik beschouw het eerder als iets aanvullends. Zo zie ik een drone meer als een verlengstuk van de camerakraan. Je kan lager bij de grond komen dan een helikopter en meer met de voorgrond spelen. Maar ik denk dat de wij beter zijn voor het grotere overview en meer dynamiek en snelheid in de beelden kunnen leggen dan een drone. Ik voel me dus er niet onmiddellijk door bedreigd. Ik denk juist dat we perfect naast elkaar kunnen werken, wat we ook wel hebben laten zien tijdens de proeven die we tot dusver hebben gedaan. De producer kan van drone naar heli schakelen en andersom. Daar hoeft geen conflict te zijn."

F1 mikt erop om tegen 2030 klimaatneutraal te opereren. Hermans laat weten dat de beste helikopter voor het maken van luchtopnames van de Formule 1 vooralsnog een iets ouder toestel is. Hij heeft echter goede hoop dat er in de toekomst nieuwe modellen beschikbaar komen die beter zijn voor het klimaat en het F1-werk wel goed aankunnen. "Dat gaat komen. Bij Airbus Helicopters is men daar heel druk mee bezig", weet Hermans. Om daaraantoe te voegen: "Maar zoiets gaat natuurlijk niet van vandaag op morgen." Door het helikoptergebruik te beperken tot de F1-sessies en de heli zoals eerder genoemd lokaal te huren, heeft de Formule 1 volgens Hermans al een ‘enorme’ CO2-reductie gerealiseerd. "Verder is het afwachten wat de evoluties in de helikopterindustrie gaan brengen."

Lees ook:
Motorsport.com-journalist Erwin Jaeggi interviewt Lieven Hermans, de aerial camera operator van F1.

Motorsport.com-journalist Erwin Jaeggi interviewt Lieven Hermans, de aerial camera operator van F1.

Foto: Mark Sutton / Motorsport Images

Sluit je aan bij de Motorsport community

Praat mee
Vorig artikel Mick Schumacher: Ik zie niet in waarom ik in F1 niet zou kunnen winnen
Volgend artikel Norris wil ooit rally proberen: “Het ziet er geweldig uit”

Beste reacties

Er zijn nog geen reacties. Wil je er één schrijven?

Meld je gratis aan

  • Snel toegang tot je favoriete artikelen

  • Stel alerts in voor breaking news en je favoriete coureurs

  • Laat je horen met de reactiemodule

Motorsport prime

Ontdek premium content
Abonneer

Editie

Nederland