Retro: De Belgische GP die op het laatste moment niet doorging

De gevreesde originele omloop van Spa werd mede door de inspanningen van Jackie Stewart na 1970 van de kalender gehaald. Tijdens de jaren zeventig week de Belgische Grand Prix uit naar Zolder en Nijvel om in 1983 terug te keren op het vernieuwde Spa-Francorchamps, grotendeels met de lay-out die vandaag nog steeds wordt gebruikt.

Het circuit viel in 1983 in de smaak. Na een tiende en laatste keer Zolder in 1984 keerde de Formule 1 vanaf 1985 definitief terug naar de Ardennen. Ondertussen werd er nog wat gewerkt aan het nieuwe traject van zeven kilometer na feedback van de race in 1983. De organisatie besloot om ook nog een nieuwe asfaltlaag aan te brengen, met een speciale mix ontwikkeld door het Belgische bedrijf Hydrocar. Die mix, met extra rubber, zou meer grip moeten bieden in de regen.

De FISA, de voorloper van de FIA, gaf Spa de toestemming om een nieuwe laag aan te brengen op de voorwaarde dat die minstens zestig dagen voor de race zou worden aangebracht. Dat zou het asfalt genoeg tijd geven om uit te harden. Na heel wat bureaucratie en een bijzonder zware winter, waarin het tot eind april sneeuwde, begon de tijd echter ongenadig weg te tikken en was er geen sprake meer van de afgesproken zestig dagen. Een geplande test werd door de organisatie afgelast. De officiële reden? “Werkzaamheden”. Toch ging er bij de FISA nog steeds geen belletje rinkelen.

Tien dagen voor de vrijdagtraining was het werk pas klaar. Het circuit zag er op het eerste zicht klaar uit en in de eerste training bleek de extra grip van het nieuwe asfalt ook snelle tijden op te leveren. In de Ferrari deed Michele Alboreto acht seconden af van de poletijd van Alain Prost twee jaar eerder. Aan het einde van de dag kwam echter aan het licht dat er wat aan de hand was. In het warme weer hadden de bijzonder krachtige turbowagens op verschillende plaatsen het premature asfalt uit de grond getrokken. Een jaar eerder zorgde kapot asfalt in Dallas nog voor heel wat kopzorgen en crashes. Met dat fiasco in het achterhoofd was het duidelijk dat niemand een herhaling wilde zien, zeker niet op een circuit dat een stuk sneller was.

Er werd ’s nachts gewerkt om het circuit weer op te lappen, maar tijdens de zaterdagtraining bleken die inspanningen een maat voor niets. De rijders waren het erover eens dat er op het circuit niet gereden kon worden. Wat nu? Sommigen wilden alle sessies schrappen om het circuit te sparen en zondag enkel nog de Grand Prix zelf afwerken, anderen wilden het volledige weekend afgelasten. Terwijl achter de schermen de besluiteloosheid toenam, kregen de toeschouwers zaterdagavond te horen dat de actie op zondag gewoon zou doorgaan. “Iemand moet de moed hebben om een beslissing te nemen”, vertelde Jackie Stewart destijds aan Autosport. Het is een uitspraak die we onlangs in Australië ook vaak hoorden. “De beslissing moet van iemand bij de FISA komen. Je kan de rijders niet laten beslissen.”  

Bernie Ecclestone, toen nog steeds de baas van Brabham, maar intussen ook al jaren de man die de macht naar zich toe had getrokken, vertelde de deelnemers van de F3000 dat zij zondag zouden gaan rijden. Met de belofte van extra zendtijd op televisie, zeker als de Grand Prix zelf afgelast zou worden, besloten zij tot zondag te blijven. In de F1-paddock gingen de gesprekken verder met regerend wereldkampioen Niki Lauda als vertegenwoordiger van de rijders. Uiteindelijk kwam er rond half acht 's avonds witte rook na een meeting van de teambazen. Er zou geen Grand Prix gereden worden “uit veiligheidsoverwegingen”, een beslissing die door een mededeling van FISA werd bestendigd. Voor het eerst werd een Grand Prix op het allerlaatste moment om die redenen afgelast, een mijlpaal. Voorheen ging de race altijd door, ook na dodelijke ongevallen of problemen met het circuit.

Op zondag ging de F3000-race gewoon door als hoofdevenement, al was het snel duidelijk dat het circuit geen goede race opleverde. Rijders maakten hun beklag dat het circuit aanvoelde alsof het had geregend. Mike Thackwell won met 50 seconden voorsprong op de tegenstand en dat met een snelste ronde die 15 seconden trager was dan de pole. Veel rijders gingen van de baan. De Renault Alpine-race was dan weer een processie. 

FISA president Jean-Marie Balestre was niet ter plaatse, maar de Fransman was weinig verrassend razend over wat er in Spa was gebeurd en eiste een verklaring. De Belgische RACB kreeg uiteindelijk een boete van 10.000 dollar, terwijl de organisatie een waarborg van 100.000 dollar moest storten, die enkel terugbetaald zou worden bij een vlekkeloos weekend op een nieuwe datum. Die nieuwe datum was een klusje voor Bernie Ecclestone. Ook in 1985 was de Formule 1-kalender een moeilijke oefening. Geplande races in Rome en New York gingen niet door, Brands Hatch kwam pas laat op de kalender als Europese Grand Prix. 

De oplossing van Ecclestone was om Spa-Francorchamps op te schuiven naar 15 september tussen de weekenden in Monza en Brands Hatch, een triple header dus. Die beslissing kwam Ecclestone op bijzonder veel kritiek te staan van de teams en media. Met races in Oostenrijk en Zandvoort in augustus leverde dat een periode op van zes weekenden met vijf wedstrijden. Uiteindelijk werd Brands Hatch een weekend opgeschoven. 

Na een nieuwe asfaltlaag werd er in de zomer een Grand Prix voor motoren gehouden en de 1000 kilometer voor het wereldkampioenschap endurance, de race waarin de betreurde Stefan Bellof om het leven kwam. De verzette Formule 1-race verliep zonder noemenswaardige problemen. Ayrton Senna behaalde zijn tweede F1-zege voor Lotus na een regenrace, met een ruime voorsprong op Nigel Mansell en Alain Prost. Spa-Francorchamps zou de volgende decennia uitgroeien tot een van de lievelingscircuits van coureurs en fans. Spa 1985 zou de eerste en enige Grand Prix blijven die op het allerlaatste moment werd afgelast … tot Australië 2020.