Special: De Senna-saga die Hamilton voorkomt met nieuw contract

Hamilton zat in 2021 bijna een maand zonder contract en dat bracht de gedachten terug naar 1993, toen Senna aan het jaar begon zonder dat hij een nieuw contract bij McLaren had getekend. Uiteindelijk kwam er een overeenkomst, maar die besloeg aanvankelijk minder dan een derde van het seizoen. In een later stadium bereikten Senna en McLaren-teambaas Ron Dennis pas overeenstemming over het restant van de races. Wel stond er voor iedere race een sterretje achter de naam van de Braziliaan vanwege een clausule in het contract. Want als McLaren niet op tijd zou betalen dan zou Senna niet racen. Toenmalig operationeel directeur Martin Whitmarsh van McLaren kan zich de situatie nog herinneren: “Het ging om een miljoen dollar per race! In 24 jaar en vijf maanden bij McLaren maakten we ieder jaar winst met de F1 en onze andere bedrijven, behalve in 1992-1993. Toen verloren we 1,5 miljoen pond en betaalden we Ayrton 1 miljoen per jaar…”

Vertrek Honda baart Senna zorgen

Hoe zat de vork in de steel? Honda kondigde in september 1992 op Monza aan dat het na dat seizoen uit de F1 zou stappen als motorleverancier. Dat zadelde McLaren met een probleem op, want het bleef lang onduidelijk met welke motor het team in 1993 aan de start zou verschijnen. In 1992 kon de Honda V12 al niet tippen aan de Renault-motor van Williams en Senna voelde er weinig voor om met een verre van ideaal pakket aan de start te verschijnen. Pogingen om Ligier te kopen om zo aan de Renault-motoren van dat team te komen liepen op niets uit, waardoor het in december steeds duidelijker werd dat McLaren klantenmotoren ging afnemen bij Ford. Dat betekende ook dat McLaren moest gaan betalen voor de motoren en als gevolg daarvan zat er minder in de pot waaruit Senna betaald zou worden.

McLaren-teambaas Ron Dennis en Ayrton Senna

Photo by: Sutton Images

Na de afsluiting van het F1-seizoen 1992 in Adelaide, waar Senna won, vertrok hij naar Brazilië voor de winter. Kort na kerst testte hij in Arizona een IndyCar van Penske en daarmee maakte hij duidelijk dat het geen uitgemaakte zaak was dat hij in 1993 weer bij McLaren zou instappen. “Ik heb me niet aan een team gecommitteerd omdat ik serieus nadenk over wat ik hierna zou moeten doen en wat het beste voor mijn carrière is”, zei de Braziliaan destijds. “Dus ik denk ook over niet racen in 1993 en over Indy. Ik ga nu naar huis om rustig na te denken en te zien wat de mogelijkheden zijn voor de nabije toekomst. Ik moet duidelijk maken dat ik bij niemand ben vastgelegd om daar in de toekomst te racen.” Het bleef niet alleen bij nadenken over 1993, want bij terugkeer in Brazilië ging Senna ook aan de slag met een plan om in 1994 bij Williams terecht te komen.

McLaren zat intussen ook niet stil en trok Mika Hakkinen aan. Zijn exacte positie was onduidelijk: hij kon instappen als teamgenoot van Michael Andretti als er geen deal kwam met Senna, maar hij zou genoegen moeten nemen met een testrol als dat wel gebeurde. Dat laatste genoot vanzelfsprekend de voorkeur van teambaas Dennis, die weliswaar op gespannen voet leefde met Senna, maar wist dat hij afhankelijk was van de stercoureur in de jacht op succes. “Ze waren allebei genadeloos in wat ze wilden bereiken en af en toe botste het. Maar in de basis waren ze voor succes afhankelijk van elkaar”, haalde Senna’s manager Julian Jakobi terug. Het leidde ertoe dat Dennis en Senna elkaar in Zwitserland ontmoetten voor contractbesprekingen op de thuisbasis van hoofdsponsor Marlboro.

Vijf miljoen voor eerste vijf races

“Ayrton maakte zich een beetje zorgen om 1993, want McLaren had slechts een Ford-klantenmotor. Onze eerste ontmoeting was eind januari, begin februari in Lausanne op het kantoor van Philip Morris”, aldus Jakobi. Samen met Senna nam hij deel aan een bijeenkomst waarin met Dennis en marketingtopmannen John Hogan en Graham Bogle van Marlboro gesproken werd over de toekomst van Senna. De Braziliaan wist dat voormalig teamgenoot Gerhard Berger een lucratief contract had getekend bij Ferrari en wilde geen compromissen sluiten, overtuigd als hij was van zijn eigen marktwaarde. “Ron moest betalen voor klantenmotoren en zei dat hij slechts vijf miljoen dollar beschikbaar had, waardoor hij Ayrton niet kon betalen wat hij in het verleden betaalde.” Het antwoord van Senna was duidelijk: “Dat is prima, daarvoor doe ik de eerste vijf races. Dat is het”, herinnert Jakobi zich. “Hij zei niet dat hij een miljoen per race wilde, alleen dat hij de eerste vijf races zou rijden.” De kamer viel even stil. “Daarna zei Ayrton: ‘Als je later meer geld hebt, prima, dan bespreken we de extra races na de eerste vijf.’ En dat gebeurde ook, het eerste contract was voor vijf races a één miljoen per race. Maar we lieten ook een clausule in het contract opnemen. Ayrton zei: ‘Maar ik kom niet, tenzij het geld op de woensdag voor iedere race op mijn bankrekening staat.’”

Ayrton Senna op weg naar zijn legendarische overwinning op Donington in 1993

Photo by: Sutton Images

De McLaren MP4/8 met Ford-motor bleek zeker geen slechte wagen tijdens de wintertests en de openingsrace in Zuid-Afrika, maar kon desondanks niet tippen aan de Williams van aartsrivaal Alain Prost. In Brazilië en op Donington kwam de drievoudig wereldkampioen als winnaar over de finish, terwijl de strubbelingen teamgenoot Andretti duidelijk maakte dat McLaren het talent van Senna nodig had. Voor de GP van San Marino kwam het vervolgens voor het eerst tot een contractuele clash met Dennis en McLaren, waarbij hij de kans greep om het team te herinneren aan zijn waarde. “Ik moest altijd via fax of per telefoon bevestigen dat het geld binnen was gekomen”, zei Jakobi. Dat was op woensdag niet het geval en dus weigerde Senna naar Italië te vliegen. “Het team zei echter dat ze het geld hadden verstuurd. En ja hoor, op donderdagochtend kwam het geld binnen.” Het duurde vervolgens tot donderdagmiddag voordat Senna bereikt werd en pas in de loop van de vrijdag arriveerde hij op Imola.

Ondanks de prima seizoensstart bleef Senna gefrustreerd dat McLaren bij Ford tweede viool speelde achter Benetton. Door publiekelijk te klagen trok hij ook een rookgordijn op, waardoor hij verbloemde dat de commerciële kant de belangrijkste reden was achter de saga. Uiteindelijk ging Dennis overstag en besloot hij het contract voor vijf races om te zetten in een deal voor het hele seizoen, waarbij de vergoeding voor Senna bleef staan op één miljoen dollar per race. “Het was één contract, maar die kon ieder moment geannuleerd worden als de betaling niet op woensdag binnen was. Ayrton kon ze een tweede kans geven op donderdag, maar het was aan hem om het contract te annuleren als het geld niet kwam”, zei Jakobi. “Dus uiteindelijk werd het per race bekeken, want er waren mogelijkheden om het contract te ontbinden. Het tweede contract was lastiger dan de eerste, want Ron moest 11 miljoen dollar betalen en dat geld had hij niet. Hij moest een garantie of contract van Philip Morris krijgen, aangezien Ron pas wilde tekenen als hij dat had.”

Ayrton Senna wint zijn laatste race voor McLaren. Het jaar daarna vervangt hij Alain Prost (links) bij Williams

Photo by: Sutton Images

Senna houdt vast aan principes

Na zes races bezette Senna de eerste plek in het kampioenschap en ondanks de start van het tweede deel van zijn contract met McLaren bleef hij stug vasthouden aan de afspraken. Voorafgaand aan de Franse GP kwam het hierdoor tot een tweede botsing met McLaren. “Het geld kwam niet en Ayrton zei dat hij niet kwam, dus we hadden een groot probleem”, vertelde Jakobi, die telefonisch contact had met Dennis. “We zeiden dat Ayrton niet kwam, omdat het geld er niet was op woensdag. We maakten allerlei opzetjes om het contract te beëindigen en die circuleerden ook.” Dennis was er echter van overtuigd dat Senna gewoon in het vliegtuig naar Europa zat. “Een half uur later belde Ayrton. We zetten hem op de speaker en Ron deed via de andere telefoon mee.” Senna bevestigde dat hij in Rio de Janeiro was, waar hij de piloot een tussenstop had laten maken om van boord te kunnen gaan. “Volgens mij gaf Ron een persoonlijke garantie - ik kan niet precies herinneren wat het was, maar we losten het probleem op”, aldus Jakobi.

Na die verstoring verliep de samenwerking een stuk soepeler. Senna werd voor 1994 bevestigd als vervanger van Prost bij Williams en daarna was hij zelfs in staat om te genieten van zijn laatste races met McLaren. Hij nam na zes jaar McLaren afscheid met twee overwinningen op Suzuka en Adelaide. “In 1993 had zijn rivaal 60 pk meer dan hij. Als je in de auto zit en je de begrenzer bereikt bij 10.500 toeren terwijl de Renault 13.000 toeren draait, dan moet dat demoraliserend zijn”, denkt Whitmarsh. Jakobi is dan ook van mening dat Senna in 1993 zijn beste seizoen ooit draaide. “Dan bedoel ik de manier waarop hij reed, ondanks dat hij de titel niet won. Waarom? Door het materiaal waarin hij reed. McLaren was nog steeds een heel, heel goed team, maar de motor kwam vermogen tekort. De combinatie was in 1993 niet zo goed als de Williams met de Renault-motor.”