Analyse: Hoe het tv-landschap van de Formule 1 in 2022 gaat veranderen

De afgelopen negen jaar deed Ziggo Sport als exclusief rechtenhouder uitgebreid verslag van alle Formule 1-wedstrijden. Het bedrijf stond destijds nog bekend als Sport1 en koos direct voor verandering, maar dat pakte niet goed uit. Commentator Olav Mol werd in eerste instantie aan de kant gezet ten faveure van Ronald van Dam, maar dat werd vrij snel in ere hersteld. Eerst deed Mol vanuit de spreekwoordelijke bezemkast in Hilversum verslag, later was hij weer op locatie. De Formule 1 speelde zich op dat moment vooral in de marge af, maar dat veranderde in 2015 toen een zekere Max Verstappen zijn debuut maakte. Sindsdien heeft Ziggo Sport zich ontpopt als dé Max Verstappen-zender van Nederland en slim ingespeeld op de almaar groeiende populariteit van de Limburger. De verslaggeving was over het algemeen behoorlijk gericht op Verstappen, maar voor een heel groot deel van de Nederlandse F1-kijkers was het een prima manier om de sport te volgen en te leren kennen.

Eerder dit jaar werd bekend dat de rechten van de Formule 1 in Nederland overgaan naar een nieuwe partij: NENT. Dat Scandinavische bedrijf heeft met Viaplay een eigen streamingdienst waar men bouwt aan een eigen sportplatform. Viaplay is al in een aantal landen beschikbaar, maar met Nederland heeft de nieuwe rechtenhouder voor het eerst een land in de top tien van de grootste F1-markten in handen. Maandenlang deden speculaties de ronde over de invulling en vooral de prijs. De wildste geruchten over abonnementsprijzen tot wel 35 euro per maand gingen rond, maar kort voor de Formule 1-finale in Abu Dhabi gaf Viaplay in een sober persevenement tekst en uitleg over de belangrijkste zaken. Een abonnement gaat 13,99 euro kosten, een fractie goedkoper dan wat een niet-Ziggo-klant nu betaalt voor Ziggo Sport. Ook werd meer bekend over de invulling met nieuwe commentatoren, bekende analisten en enkele nieuwe namen op F1-gebied.

Er is nog werk aan de winkel bij Viaplay

Met het binnenhalen van de uitzendrechten wil Viaplay de Formule 1 op een andere manier benaderen, zo werd tijdens ons gesprek met Head of Sports Marco Zwaneveld duidelijk. Het complete verhaal moet verteld worden, met een meer journalistieke blik en ook een kritische vraag. Daarmee zet Viaplay zich duidelijk af tegen Ziggo Sport. Wat tijdens de gesprekken met de kopstukken van Viaplay echter ook duidelijk werd is dat er nog gebouwd wordt aan het project. Zo zijn er nog vraagtekens over de precieze invulling van de uitzendingen. Gaan de kersverse commentatoren Nelson Valkenburg en Melroy Heemskerk alleen de kwalificaties en races becommentariëren of nemen ze ook alle trainingen voor hun rekening? Ook moet blijken hoe de chemie tussen de studio-uitzendingen onder leiding van Amber Brantsen met de internationale analisten David Coulthard, Mika Hakkinen en Tom Kristensen in de F1-paddock gaat zijn. Wel is duidelijk dat Nederland wat betreft de inbreng van die internationale analisten meer prioriteit krijgt dan de andere landen waar Viaplay nu F1-rechten heeft. Zoals gezegd, niet eerder had het bedrijf de rechten in zo’n groot F1-land. Dat is bemoedigend, maar geeft ook aan dat Viaplay nog zeker wat bij te schaven heeft voordat het programma er goed en wel staat.

Het feit dat Viaplay de rechten overneemt zorgt bovendien voor versnippering van het tv-landschap rond de Formule 1. De meeste Ziggo-kijkers zullen een nieuw abonnement moeten nemen om de sport volgend jaar nog te volgen. Dat kan dus bij Viaplay met een gericht programma voor de Nederlandse markt, maar dat kan ook bij bijvoorbeeld via F1 TV, de streamingdienst die enkele jaren geleden door de Formule 1 zelf werd opgezet. Dat lijkt op dit moment de grootste concurrent van Viaplay te worden, maar ook daaraan wordt nog altijd geschaafd. F1 TV is feitelijk niet meer dan een world feed die vijf minuten voor de race begint en vijf minuten na de podiumceremonie eindigt. Met commentaar in verschillende talen en andere programma’s rond de F1-weekenden als ook de sessies van F2 en F3 is het een compleet pakket, maar het kan bijvoorbeeld niet tippen aan de programmering die MotoGP-promotor Dorna heeft met de Videopass. Daar is echt een compleet doorlopend programma geproduceerd waarbij het echt voelt dat je als kijker in de watten gelegd wordt. Na drie jaar F1 TV is dat bij de koningsklasse van de autosport nog niet het geval, het voelt bij vlagen meer aan als een platform vol bijeengeraapte content. Toegegeven, de simpele problemen uit de eerste jaren die vooral met de techniek te maken hadden, zijn inmiddels opgelost. Daarnaast is het de vraag wat er met de maandprijs van F1 TV gaat gebeuren nu Viaplay de grote vis in de Nederlandse F1-vijver is. Nu kregen klanten van Ziggo Sport de streamingdienst van de Formule 1 als gratis extraatje, overige klanten betaalden 7,99 euro per maand.

Sublicenties Ziggo en NOS zorgen voor versnippering

Hoewel Ziggo Sport in 2022 geen live races meer mag uitzenden, heeft de sportzender wel een zogenaamde sublicentie aangekocht. Daarmee mag men alsnog samenvattingen van zo’n vijftien minuten uitzenden. Een significante factor om deels door te gaan met de verslaggeving zoals Ziggo Sport dat nu doet. Ook blijven Olav Mol, Jack Plooij en Robert Doornbos aan boord bij de voormalige rechtenhouder. Het lijkt er daarmee sterk op dat de Formule 1 een belangrijk onderdeel zal blijven van Ziggo, ondanks dat de races er niet meer live te zien zijn. De focus zal daardoor meer liggen op analyses en achtergronden met de persoon Verstappen als centrale spil. Ziggo staat daarmee sterk op de zogenaamde tweede lijn, maar krijgt daarbij ook concurrentie van de NOS.

De grootste nieuwsorganisatie van de publieke omroep heeft eveneens een sublicentie weten te bemachtigen en mag daarom ook samenvattingen uitzenden. Dat deed men al met commentaar van Hans van Lozenoord, maar dat was altijd een stuk korter dan de vijftien minuten die vanaf volgend jaar getoond mogen worden. Daarnaast heeft de NOS met het live uitzenden van de Grand Prix van Nederland nog een belangrijke troef in handen. Die race op Circuit Zandvoort is de komende jaren te zien bij de NOS, net zoals dat de TT van Assen jaarlijks ook volledig te zien is bij de NOS. De uitbreiding vraagt wel om meer handen en expertise op Formule 1-gebied. Dat is een investering die men bereid is te doen bij de NOS, waarin een combinatie van interne verschuivingen en het eventueel aannemen van extra personeel tot de mogelijkheden behoort.

Wat de rechtensituatie van de Formule 1 vooral betekent in Nederland is dat er versnippering ontstaat. Waar Ziggo Sport tot afgelopen zondag dé partij was op F1-gebied, zullen dat er vanaf komend jaar meerdere worden. Ook verschijnen er meerdere partijen aan het front die om hetzelfde stukje publiek vechten, naast de massale belangstelling voor de Formule 1 die er ineens van andere televisieprogramma's en talkshows is. Wie had dat vijf jaar geleden kunnen voorspellen? Een andere interessante vraag zijn de vijf overgebleven races die Viaplay op het open net wil uitzenden. Gaat het naar een bestaande partij in het televisiepakket of zet NENT de streamingdienst voor die races simpelweg open?

Eén ding lijkt inmiddels wel duidelijk: astronomische kijkcijfers zoals die van afgelopen zondag bij de GP van Abu Dhabi gaan we vanaf 2022 niet meer zien. Omdat streamingdienst Viaplay niet in de bestaande tv-pakketten verschijnt is men niet verplicht is om dergelijke cijfers vrij te geven. Het kijkcijferrecord van afgelopen zondag zal dus voorlopig wel even blijven staan.