Analyse: Hoe rasechte overlever Abiteboul is gesneuveld bij Alpine F1

Er wordt wel eens gezegd dat alle politieke carrières in mineur eindigen, geen hoopvolle gedachte zo net na de verkiezingen. Dezelfde spreuk wordt in de paddock ook vaak op managementfuncties in de Formule 1 toegepast, eveneens een kwestie van politiek. Het blijkt in ieder geval te kloppen voor Cyril Abiteboul of Cyril Irritable, zoals een niet nader te noemen (maar rivaliserende) teambaas hem ooit noemde. Het vertrek van de Fransman verliep in januari 2021 bijzonder stilletjes, met alleen een summier persbericht. Via de achterdeur.

Dat is op zichzelf best verrassend. Renault krijgt de zaken in F1 steeds beter op de rit en het moddergooien met Red Bull is ook al lang en breed voorbij. De voornaamste verklaring voor Abitebouls vertrek schuilt echter in een herstructurering na de benoeming van Luca de Meo als CEO van de Renault Group. De Meo is aangesteld als vervanger van de in opspraak geraakte Carlos Ghosn. Die verandering van leiderschap heeft een omwenteling in alle bedrijfstakken in de hand gewerkt, al kwam het vertrek van Abiteboul nog steeds als een verrassing voor velen. Des te meer omdat hij in de paddock altijd bekend heeft gestaan als de overlever, iemand die vele stormen, politieke spellen en reorganisaties wist te doorstaan.

In de Formule 1 als 'Flav's tea boy'

Voor het volledige verhaal moeten we even terug naar het begin, halverwege de jaren 2000. Abiteboul werkte toen al voor Renault en raakte bij Formule 1 betrokken door een plan te schrijven voor de Grand Prix Manufacturers' Association, een vereniging van automerken die deelnamen aan de Formule 1. Het plan van Abiteboul belandde op de burelen van Renault-teambaas Flavio Briatore en bleef niet onopgemerkt. De flamboyante Italiaan raakte gecharmeerd van Abiteboul en voegde hem als 'business development manager' toe aan het F1-team. Het betekende in de praktijk dat hij de papiertijger van Briatore werd en in de wandelgangen bekend stond als 'Flav's tea boy'.

De eerste beproeving kwam in 2009, toen Briatore kopje onder ging na 'Crashgate'. Abiteboul had zich echter genoeg geprofileerd om niet het lot van zijn mentor te wachten. Waar Briatore sneuvelde, wist rechterhand Abiteboul het vege lijf te redden. Dat had overigens nog wel wat voeten in aarde. Zo verkocht Renault 'Team Enstone' aan Genii Capital, maar bleef het Franse merk als aandeelhouder en motorleverancier in de Formule 1. Zo zou het aanblijven als motorleverancier voor een mooie inkomstenstroom zorgen. Dat laatste zou in het hybride tijdperk anders blijken, maar in de tussentijd wilde Abiteboul dolgraag in de koningsklasse blijven.

Zijn plannetje slaagde weer: eerst als 'Executive Director of Renault Sport F1' en later als teambaas van klantenteam Caterham. Daar zat trouwens een interessant idee achter dat onbedoeld de brug met het heden slaat. Zo had Renault destijds ook al plannen om Alpine via de Formule 1 in de markt te zetten. Een samenwerking met Caterham had soelaas moeten bieden. Om alvast een stevige vinger in de pap te krijgen, schoof Renault Abiteboul naar voren als teambaas. De beoogde combinatie met Alpine kwam echter nooit of te nimmer tot stand. Eind 2014 bleek het zelfs over en uit met de pret: einde oefening voor Caterham. Het maakte Abiteboul als teambaas overbodig en liet zijn F1-betrokkenheid wederom aan een zijden draadje hangen. Maar wederom overleefde de zeer geslepen Abiteboul.

Tekst gaat verder onder de foto:

Verzuurde relatie met Red Bull, wisselend succes als teambaas

Ditmaal zorgde de topman van Renault Sport, Jerome Stoll, voor een ontsnappingsroute. Hij had versterking van het eigen Formule 1-project als motorleverancier nodig, vooral om de relatie met Red Bull in goede banen te leiden. Dat laatste is Abiteboul niet gelukt. Sterker nog: Abiteboul en Red Bull zouden in een publieke strijd verwikkeld raken, met verzuurde relaties tot gevolg. De autosport is een relatief klein ecosysteem waarin het niet verstandig is om als een olifant door de porseleinkast te gaan. Vijanden maken is in de uiterst politieke Formule 1 zelden een goed idee, ook al heb je binnenskamers sterke bondgenoten. Vechten met een concern dat bijna een kwart van de auto’s op de grid levert, lijkt in dat opzicht niet verstandig.

Die vlieger gaat helemaal op als Renault volledig afhankelijk zou zijn van klantenteams. Maar juist in dat opzicht verdient Abiteboul lof. Zo is hij achter de schermen één van de drijvende krachten achter de terugkeer van Renault als fabrieksteam gebleken. De topmannen Ghosn en Stoll lieten zich overtuigen en beloonden Abiteboul met een rol als teambaas. Wederom was Abiteboul spekkoper en ditmaal zat hij op de plek waar hij zo graag wilde zitten: op het pluche als chef van het Renault fabrieksteam. De Fransman kreeg zijn ultieme kans, maar heeft slechts wisselend gepresteerd. Zo zijn er ontegenzeggelijk fouten gemaakt onder zijn leiderschap. Om te beginnen door wat eigenlijk symbool is gaan staan voor Abiteboul: hoog van de toren blazen om de woorden vervolgens niet waar te maken. Zo bleek het gepresenteerde toekomstplaatje veel te rooskleurig. Renault zou binnen vijf jaar meedoen om de wereldtitel en we weten allemaal hoe het vorige seizoen (het vijfde jaar) is afgelopen.

Over de gekozen route naar succes valt ook wel iets te zeggen. Zo krijgt Daniel Ricciardo veel lof voor de rol die hij binnen het Franse F1-team heeft vertolkt, maar valt evengoed te betogen dat zijn komst een behoorlijke fout is geweest. Zo heeft Renault eind 2018 een coureur uit de A-categorie aangetrokken, terwijl de auto nog niet van dat niveau was. Dat is op zich niet erg en kan juist werken – kijk naar Schumacher-Ferrari en Hamilton-Mercedes – maar het wordt ingewikkelder als de middelen schaars zijn. Christian Horner vroeg met een venijnig grapje eens ‘heb je nog wel geld over om de auto te ontwikkelen?’ en daar zit een kern van waarheid in. Zo kun je jezelf afvragen of Abiteboul het salaris van in totaal veertig miljoen euro niet beter in structurele verbeteringen van het team had kunnen stoppen? Zeker omdat Ricciardo een prima coureur is, maar niet aantoonbaar iemand is die het hele team bij de hand neemt en opbouwt. Zijn snelle vertrek naar McLaren onderstreept dat.

De Meo drukt zijn stempel, Abiteboul alsnog kind van de rekening

Dit sportieve verhaal heeft bijgedragen aan het vertrek van Abiteboul, al ligt er ook een politiek verhaal aan ten grondslag. Waar de Franse teambaas altijd levenslijnen heeft gevonden, kon hij het lot van zijn meerderen ditmaal niet ontlopen. Abiteboul is namelijk niet alleen ten onder gegaan. Zo is hij naar voren geschoven door Ghosn en Stoll. Na de arrestatie van eerstgenoemde en het pensioen van die laatste, was duidelijk dat er hervormingen zouden volgen. En ook dat de pijlen daarbij op de pionnen van Stoll zouden worden gericht. Met andere woorden: dat de nieuwe topman De Meo op zijn stempel zou drukken. Dat proces is nu ingezet. Het blijkt om te beginnen uit zijn plannen voor de automotive-afdelingen, die radicaal afwijken van die van Ghosn. In dat opzicht is het niet verwonderlijk dat in de autosport precies hetzelfde gebeurt: de bezem erdoor en grondig hervormen naar wens van De Meo. Het is precies wat Abiteboul – de kat met negen levens – de kop heeft gekost.

Minstens zo interessant is wat De Meo er voor in plaats heeft gezet. Om maar meteen met de deur in huis te vallen liet Marcin Budkowski vorige week weten: “Wij hebben niet iemand in de rol van Christian Horner of Toto Wolff.” Het geeft aan dat Abiteboul niet één op één is vervangen. In plaats daarvan kiest De Meo voor een verdeling van de verantwoordelijkheden tussen Budkowski en nieuwe aanwinst Davide Brivio. Brivio is trouwens een meester in schade- en kansberekening, kijk maar naar zijn dienstverband bij Suzuki. Het blijkt ook uit deze transfer naar Alpine, waarbij hij de situatie van Frederic Vasseur nog was niet vergeten. Die zwaaide in 2016 af bij Renault door onoverbrugbare verschillen met Stoll en Abiteboul. Brivio wilde niet in een soortgelijke slangenkuil terechtkomen en heeft waarschijnlijk toezeggingen van bovenaf gekregen. Dat betekent een directe lijn met De Meo en dat betekent weer exit van Stoll-oogappel Abiteboul. Zo is de cirkel rond en heeft de rasechte overlever Abiteboul uiteindelijk toch zijn Waterloo gevonden. Juist door een aspect waar hijzelf altijd zo goed in is geweest: een politiek spel.