In memoriam: Charlie Whiting, het gemis van een F1-boegbeeld

Wie tegenwoordig de naam van Charlie Whiting laat vallen, krijgt meteen een even onvermijdelijk als tekenend beeld voor de ogen: van de aimabele man met zijn grijze haren die iedere Grand Prix-zondag plichtsgetrouw het Formule 1-circus in gang schiet, met een startprocedure van militaire precisie. Deze momenten in de mondiale schijnwerpers vormen echter maar een fractie van wat Whiting heeft betekend voor de koningsklasse en vooral de immer vergrootte veiligheid daarvan.

Sleutelende Whiting maakt jongensdroom waar

Dat Whiting zichzelf vroeg of laat in de Formule 1 terugzag, was overigens al op jonge leeftijd duidelijk. Opgegroeid op steenworpafstand van Brands Hatch was de link met de autosport al snel gelegd. Na schooltijd sleutelde hij uren aan de raceauto's van zijn oudere broer Nick, met die ene droom al helder voor ogen: als monteur ooit de Formule 1 halen en zijn steentje bijdragen aan een gedroomde wereldtitel. Hij moest en zou in de voetsporen van jeugdidool Roger Hill treden, die meewerkte aan het succes van Sir Jackie Stewart. "Als ik van school kwam, werkte ik nog uren in de garage van Nick aan zijn auto's. Dat waren echt geweldige tijden", verkondigde hij jaren later in een uitgebreid interview met Motorsport.com.

Whiting slaagde in 1977 zowaar in het eerste deel van zijn missie. Als 25-jarige nieuwkomer kreeg hij de kans ervaring op te doen bij het in zwaar weer geraakte Hesketh. Hoewel de formatie na dat seizoen alweer forfait moest geven, vond Whiting onderdak bij het meer iconische Brabham. Het zou de plek worden waar Whiting zijn jongensdroom in ultieme vorm kon verwezenlijken. Hij werkte zich gestaag op tot hoofdengineer en begeleidde Nelson Piquet in die hoedanigheid in 1981 en 1983 naar twee wereldtitels. Mission accomplished voor de jonge techneut uit Kent.

Whiting groeit uit tot veiligheidsboegbeeld van de FIA

Toch valt in retrospect te zeggen dat het voornaamste deel van zijn sportieve erfenis toen nog moest komen. Whiting werkte bij Brabham onder de bezielende leiding van ene Bernie Ecclestone. De geslepen Brit onderkende meteen het talent van de veelzijdige Whiting en hield hem sindsdien immer onder zijn vleugels. Toen Ecclestone Brabham eind 1987 verkocht aan de Zwitserse zakenman Joachim Luhti, adviseerde hij Whiting om over te stappen richting de FISA (voorloper van de FIA). Het bleek het startschot van een compleet nieuwe - en zeer succesvolle - carrière.

Tekst gaat verder onder de video:

"Het idee kwam dus van Bernie. Hij zei altijd dat niemand van de FISA precies wist wat de teams deden en vroeg waarom ik daar geen verandering in kon brengen. Toen ben ik op zijn verzoek naar Parijs gegaan en vanaf 1988 als technisch afgevaardigde onderdeel van hun team geworden", blikte Whiting later terug. Met de komst van Max Mosley kreeg Whiting vervolgens een meer formele rol, al duurde het nog tot 1996 voordat alles in een stroomversnelling richting zijn latere rol kwam.

"Roland Bruynseraede was veiligheidsafgevaardigde, starter en wedstrijdleider. Toen hij in 1996 wegging, besloot Max dat Roger Lane-Nott een goede wedstrijdleider zou zijn. Maar we hadden toen nog geen nieuwe starter, dus heb ik me maar aangeboden. Sindsdien ben ik dat eigenlijk gewoon blijven doen", lichtte hij zijn gang naar de startknop toe. Omdat Lane-Nott niet naar behoren functioneerde, benaderde Mosley Whiting op Monza (1996) al met de vraag of hij vanaf 1997 ook de rol van wedstrijdleider op zich wilde nemen. "Ik zou liegen als ik zeg dat ik die baan niet al langer op het oog had", verkondigde hij terugblikkend. En zo geschiedde. De technisch specialist van Brands Hatch had daarmee weer een volgende - en lange tijd onverwachte - stap in zijn carrière gezet.

De erfenis van Whiting leeft voort in de veiligheid

De rest is eigenlijk geschiedenis, zoals dat zo mooi heet. Alhoewel dergelijke clichés altijd waar zijn, doen we Whiting met zo'n dooddoener tekort. Met zijn vriendelijke verschijning vervulde hij de rol van wedstrijdleider twee decennia met verve en groeide daarin uit tot hét veiligheidsboegbeeld van de sport. Toch bleef de hoofdrolspeler zelf altijd lovenswaardig nuchter onder zijn invloed en rol. "Mijn taak is een beetje te vergelijken met die van een scheidsrechter in het voetbal. Ik kan ook niet iedereen te vriend houden, maar probeer de negatieve besluiten in mijn werk altijd wel zo beleefd en eerlijk mogelijk af te werken." De wijze waarop hij dit deed, tekent de gentleman pur sang.

Zijn invloed - en daarmee ook meteen zijn erfenis - gaat echter nog veel verder dan het simpelweg hanteren van dit grote wetboek der Formule 1. Hij was naast 'scheidsrechter' bovenal een drijvende kracht achter het streven om de veiligheid in de Formule 1 steeds verder te vergrootten. Zijn voortrekkersrol bij de invoering van de halo is daar recentelijk een sprekend voorbeeld van. Of fans en volgers nou wel of geen voorstander van de hoofdbeschermer zijn, deze ingreep tekent voor altijd de invloed en inzet van Whiting, die zo tot ver na zijn dood zal voortleven in de Formule 1.

Toch overheerst op dit moment vooral het gemis. In zijn functie is Whiting namelijk wel te vervangen, maar qua persoonlijkheid niet. De Brit werd door vriend en vijand geroemd vanwege zijn open, vriendelijke en benaderbare houding. Hij was nooit te beroerd voor tekst en uitleg of een extra praatje met de coureurs. Het komt ook terug in alle reacties op zijn overlijden. Waar Sebastian Vettel in het heetst van de strijd - Mexico 2016 - nog 'hier is een boodschap voor Charlie: fuck off!' uitriep, is er nu niets dan lof. Coureurs, teambazen en alle andere directe betrokkenen rouwen collectief aan de vooravond van een nieuw seizoen. Het toont aan dat Whiting tot in alle vezels van de Formule 1 zal worden gemist. Wat rest is de herinnering aan een fraai boegbeeld en warme persoonlijkheid.