Herinneringen aan Valentino Rossi: Fotograaf Henk Keulemans

Keulemans werkt al sinds de jaren 70 in de paddock. Hij startte als helper bij het Nederlandse 50cc-motorfietsmerk Jamathi. Tevens nam hij de fotocamera ter hand en maakte hij heel wat momenten in de geschiedenis van de Grand Prix-racerij mee. Daarmee is hij in de MotoGP-paddock de fotograaf/journalist met de langste staat van dienst, zo werkt hij al sinds 1974 voor het Nederlandse motorblad MOTO73. Aan verhalen en anekdotes dan ook absoluut geen gebrek als Motorsport.com voor een kop koffie aanschuift bij Keulemans. Het hoofdstuk met de Rossi-familie begint halverwege de jaren 70 als Graziano Rossi als coureur actief is. “Om het heel zwart-wit te stellen kende ik Valentino al vier jaar voor zijn geboorte”, zegt Keulemans, die in 1975 een tijdje in het Italiaanse Pesaro vertoefde. Hij toont vervolgens een prachtige zwart-wit foto van Graziano en Valentino. “Deze foto heb ik gemaakt in maart 1980, Valentino was op dat moment dertien maanden oud. Ik kende zijn vader al veel langer.” Een volgende foto is van Valentino, die in 1995 op de startgrid staat van een EK-wedstrijd. “Deze foto heb ik bijvoorbeeld gemaakt omdat ik wist dat het de zoon van Graziano was. Dan let je natuurlijk wel op, maar ik heb geen actiebeeld van die dag. Pas toen hij Grands Prix ging rijden begon dat echt te spelen.”

Graziano Rossi met zijn zoon Valentino in maart 1980, de eerste foto die Keulemans van de jonge Rossi maakte.

Foto: Henk Keulemans

Of toen al duidelijk was dat Valentino Rossi een grote meneer in de sport zou worden? “Hij werd derde in het EK en dan weet je wel dat het wat kan worden, maar lang niet allemaal worden ze wereldtop”, vervolgt Keulemans. “Nu zie je vanuit de Rookies Cup dat maar een enkeling het haalt, er zijn er voldoende die na twee jaar helemaal weg zijn. Bij Valentino speelde ook mee dat ik [toenmalig Aprilia-teammanager Carlo] Pernat goed kende. De Italiaanse clan, die groep zorgde dat Valentino kon racen. Dat viel gelijk op, maar ook hoe hij eruitzag. Het is een leuke jongen, spontaan. In 1996 ging hij Grands Prix rijden en dat ging vrijwel meteen goed en hij won in z’n eerste jaar ook gelijk een race.” Al vrij snel werd duidelijk dat Valentino iets speciaals had. In zijn 125cc-debuutseizoen won hij direct een paar races, een jaar later werd hij wereldkampioen. Keulemans volgde Rossi toch al met aandacht en dat werd alleen maar meer naarmate hij de ladder van de Grand Prix-klassen verder beklom. “Als hij in 1998 wat meer was blijven zitten, was hij dat jaar ook meteen wereldkampioen geworden in 250cc. Dat was precies hetzelfde in de 500cc-klasse.”

Keulemans heeft vader en zoon Rossi van dichtbij meegemaakt en stelt dat de karakters van de twee best ver uit elkaar liggen. “Totaal niet. Graziano heeft in een van onze interviews tegen mij gezegd: ‘Zodra Valentino de helm op zet, is hij keihard’. Graziano heeft het voorbeeld wel eens genoemd dat als hij een rijder zag vallen en hij kende die jongen heel goed, dan was hij in staat om te stoppen. Dat zal Valentino niet gauw doen. Qua karakter is Graziano zachter dan Valentino. Dat is een groot verschil. Qua werkwijze is het moeilijk te zeggen hoe ze op elkaar lijken omdat de sport wat betreft de publiciteit heel erg veranderd is, dat is met Valentino als persoon en de komst van sociale media in de laatste tien, vijftien jaar nog veel groter geworden.” Rossi werd daarmee op een gegeven moment groter dan de sport zelf, hoe moeilijk dat soms ook te verkroppen was voor zijn tegenstanders of fans van andere rijders. “Het is een groot talent als rijder, maar misschien nog wel meer in de hele toestand eromheen. Dat sprak mensen aan en daar is hij ook het meest trots op. Dat heeft hij nu ook wel eens genoemd, dat hij trots is dat opa’s en oma’s zich ook voor de sport interesseerden. Dat is duidelijk bij hem gelukt en dat is geen enkele andere rijder in die mate gelukt. Hoe lang is het inmiddels geleden dat hij wereldkampioen werd? Dat hij nog eens een race won? Nog is die aantrekkingskracht er, of hij nu voor- of achteraan rijdt. Voor al die fans maakt dat niets uit en er zijn maar heel weinig sporters die dat hebben. Muhammed Ali, Ayrton Senna, Roger Federer, Tiger Woods, Michael Schumacher. Er zijn maar een paar sporters die dat hebben. En dat is nog zo. Het is niet alleen een coureur, het is een entertainer.”

"Hij kan niet meer doen wat hij graag zou willen doen, hij heeft z’n leven moeten aanpassen."

In die beginjaren werd Rossi in korte tijd razend populair bij het grote publiek, iedereen maakte kennis met de flamboyante Italiaan. “Hij is kleurrijk, dat is de laatste tijd wat minder geworden maar er gebeurde altijd wat”, verklaart Keulemans de aantrekkingskracht van Rossi. “Het is nooit saai, zelfs in een persconferentie is er altijd wel wat. Hij vindt het zelf ook leuk en dat straalt hij uit. Ook is hij gewoon professioneel, op zondag tijdens de laatste race in Misano kreeg hij een grote beker met #46 erop. Hij gaat alle fotografen netjes af zodat ze een foto kunnen maken.” Die populariteit heeft overigens ook een keerzijde gehad voor Rossi. “Hij kan niet meer doen wat hij graag zou willen doen, hij heeft z’n leven moeten aanpassen. Ik heb nog meegemaakt dat we op Phillip Island gingen eten, dat was nog in de tijd van Honda. Op een gegeven moment moesten de deuren van het restaurant op slot omdat hij daarbinnen zat te eten. Hij kon niet meer vrij bewegen en dat hebben ze in Tavullia wel heel goed gedaan, als gemeenschap. Die zesduizend mensen hebben hem ook in bescherming genomen, maar dat is de tol die hij voor z’n roem heeft moeten betalen. Daar kan hij wel mee omgaan, maar 25 jaar geleden kwamen er een paar journalisten op zo’n wedstrijd af. Nu heb je alleen al aan televisie al de complete wereldpers, dat is heel erg veranderd. Ik ben ervan overtuigd dat hij nog precies hetzelfde is als ik hem alleen zou treffen. Het is nog steeds een liefhebber, hij is heel open, hij loopt niet naast zijn schoenen. Maar dat is wel heel duidelijk, de fans kijken alleen naar zijn goede kant. Maar onderschat hem niet. Je wint niet alleen op het circuit, maar ook ernaast en daar is hij een kei in.”

Rossi’s populariteit heeft niet alleen verstrekkende gevolgen voor de coureur zelf gehad, ook voor de gemeenschap in Tavullia werd erdoor geraakt. “Als jij in Tavullia komt en vraagt waar Valentino Rossi woont, zullen ze het je niet zeggen”, zegt Keulemans over de bescherming vanuit het dorp. “In 2007 was ik in Tavullia aan het fotograferen met de lange lens, dan val je niet zo op. Op een gegeven moment stopt er een Fiatje, gaat het raampje naar beneden en roept iemand: “Ciao Henk”. Was hij het. Dat is ook Valentino, hij zag mij staan. Ik heb met heel veel coureurs een goede relatie, eigenlijk met allemaal.” De omgang met fans is de afgelopen jaren door het coronavirus tot het minimale beperkt, maar er was geen paddock in de wereld waar de fans niet massaal op Rossi wachtten. “Dat heb ik van dichtbij wel meegemaakt, mensen worden gek. Ik heb wel eens iemand geholpen met een handtekening, maar daar ben ik ook mee gestopt. Mensen slaan door in hele extreme dingen en daar wil je hem niet mee lastig vallen. Als er ergens mensen staan en die willen een handtekening en hij ziet iemand in een rolstoel zitten die er niet zo snel bij kan, dan gaat hij er zelf naar toe. Hij is heel sociaal. Dat is echt, hij is gewoon. Hij kan alleen niet met beide benen op de grond staan door zijn situatie die hij voor zichzelf heeft gecreëerd. Daarom heeft hij die boot en is hij regelmatig op de Adriatische Zee te vinden.”

De MotoGP is in het Rossi-tijdperk onmiskenbaar veranderd. “Hij heeft de sport onder de aandacht gebracht bij een veel groter publiek. Daar heeft de (sociale) media een rol in gespeeld, maar Valentino zonder meer ook. En hij kon dat ook niet zonder zijn tegenstanders. Zonder Marquez kun je ook niets met hem flikken, hetzelfde voor Max Biaggi, Sete Gibernau of Casey Stoner. Dat hoort erbij, maar hij is 25 jaar een constante factor geweest. Hij is nooit weggeweest, ook niet toen hij met de Ducati achteraan reed. Dat is natuurlijk zijn verdienste. Zeg je MotoGP, dan zeg je Rossi. Op straat weten 99 van de 100 mensen wie Rossi is. Dat maakte ik ook mee met [Egbert] Streuer. Hij werd in de jaren 80 ineens heel bekend toen hij met die sigaar van Lucky Strike reed, toen kende ineens iedereen hem. Hij was ineens geen bekende Nederlandse motorcoureur, maar hij was een bekende Nederlandse sporter. De lezers van de websites en bladen zijn vertrouwd met de materie, de kracht is juist dat mensen die de sport niet volgen hen ook kennen. Dat is met Rossi ook, iedereen kent hem en overal ter wereld heeft hij fans."

Henk Keulemans werkt samen met MotoGP-journalist Mat Oxley aan een (Engelstalig) boek met de titel ‘Valentino Rossi: all his races’. Het is het grootste naslagwerk van Rossi’s carrière met 336 pagina’s en 280 foto’s. Het boek verschijnt op 13 januari 2022 en is te bestellen via www.evropublishing.com.