Analyse: Het juridische verhaal achter de FIA-Ferrari schikking

Aan de vooravond van een nieuw seizoen - dat hopen we althans - gaat het nagenoeg niet over de krachtsverhoudingen en de verwachtingen. Nee, het coronavirus en de Ferrari-schikking vechten om voorrang in het publieke debat. En dat was bij het laatstgenoemde onderwerp nou net niet de bedoeling. De FIA slingerde vlak voor het einde van de laatste testdag immers een ultrakort statement de wereld in en hoopte de zaak zo in de doofpot te stoppen. De mediasessies in Barcelona waren al voorbij en Ferrari-teambaas Mattia Binotto was zelfs al vervlogen.

Maar die doofpottactiek was buiten felle weerstand van de overige Formule 1-teams gerekend. Zij zijn niet gekend in het hele proces van de schikking en gaan er dus ook niet zonder slag of stoot mee akkoord. Achter de schermen maakten teams hun onvrede al eerder kenbaar aan Motorsport.com en woensdagochtend volgde de publieke vervolgstap: zeven teams (Ferrari en diens klantenteams Haas en Alfa Romeo logischerwijs niet) riepen in een gezamenlijk statement op tot 'volledige openheid van zaken' en dreigden bij het uitblijven daarvan zelfs met juridische stappen.

De druk opvoeren, nu ook via de publiciteit

Zover is het natuurlijk nog niet. De eerste tactiek - plan A - luidt namelijk: druk op de ketel zetten en het liefst zoveel mogelijk. Dat is vorig jaar al geregeld achter de schermen geprobeerd, met onder meer een bijeenkomst in Abu Dhabi. Maar aangezien dat geen soelaas heeft geboden is dit statement een logische vervolgstap: de druk nog verder opvoeren kan alleen door het via de publiciteit te spelen. En dan maar hopen dat de FIA ditmaal wel zwicht en alsnog openheid over de Ferrari-motor van 2019 wil geven.

Maar wie zich in de juridische kant verdiept, ziet al snel dat dit nog geen abc'tje is. Zo valt er in juridische documenten van de FIA te lezen: "De onderzoekende instantie mag op eigen initiatief of op verzoek van een belanghebbende onderzoek instellen naar de handelingen van een persoon die onder de rechtsmacht van de FIA valt en ervan wordt verdacht in tegenspraak met artikel 8.2 een strafbaar feit te hebben gepleegd." Dit is dus de rechtvaardiging voor het Ferrari-onderzoek an sich. In veel gevallen gaat zoiets via het International Tribunal (kortweg IT) van de FIA. Dan krijgt het onderzoek een meer openbaar karakter. Ditmaal heeft de autosportfederatie een andere route gekozen: "De onderzoekende instantie mag ook een schikking aangaan om de zaak af te sluiten."

Dit is vanzelfsprekend gebeurd in het onderzoek naar de Ferrari-motor van 2019. Geen publieke zaak dus, maar een schikking achter gesloten deuren. Vervolgvraag is welke voorwaarden er aan zo'n schikking zitten wat betreft de openheid naar andere teams. "De onderzoekende instantie en alle personen die deelnemen aan het onderzoek zijn gebonden aan een geheimhoudingsplicht ten opzichte van derden die niet betrokken zijn bij het onderzoek. Desalniettemin kan de onderzoekende instantie wel altijd het besluit om een onderzoek in te stellen en de resultaten van datzelfde onderzoek openbaar maken." Ferrari krijgt dus immuniteit, al kan de FIA besluiten die in te trekken - bijvoorbeeld als later zou blijken dat Ferrari niet volledig de waarheid heeft gesproken.

Zijn de andere teams 'derden' of niet?

Deze passage is cruciaal en bevat enkele interessante facetten. Allereerst dat de FIA uit eigen beweging mag besluiten om de resultaten van het Ferrari-onderzoek openbaar te maken, maar dat het in essentie geen verplichting is. Dit verklaart ook meteen waarom de andere teams het spel nu via de publiciteit proberen te spelen. Door de druk op te voeren doen ze een beroep op de morele plicht en geloofwaardigheid van de FIA, in de hoop dat men overstag gaat en de boel toch openbaar maakt. Als dat niet gebeurt, kan de zaak zoals gezegd een juridisch vervolg krijgen.

In dat geval lijkt de omschrijving van het woord 'derden' cruciaal. De FIA en Ferrari zijn volgens de bovenstaande omschrijving immers niet verplicht om vertrouwelijke zaken met 'derden' te delen. De vraag is alleen of de zeven concurrerende F1-teams 'derden' zijn. Als je er in de meest pure vorm naar kijkt, kun je zeggen van wel. De FIA heeft het onderzoek immers uitgevoerd en Ferrari is in dit geval het verdachte team. Dat zijn de twee betrokken partijen en andere teams spelen hierin geen rol.

Maar die teams zullen op hun beurt benadrukken dat ze sportief en financieel zijn benadeeld. Als Ferrari in (een deel van) 2019 met een illegale motor heeft gereden - dat weten we formeel niet, maar is de overtuiging van rivalen - dan zou dat gevolgen moeten krijgen voor de eindstand bij de constructeurs. En dat zou weer gevolgen hebben voor de verdeling van het prijzengeld. Hierdoor zien de andere teams zichzelf niet als derden, maar als gedupeerden en dus direct betrokkenen. Het antwoord op deze vraag is vanuit onze positie en op voorhand onmogelijk te geven. De recente reactie van de FIA geeft wel aan dat men niet uit eigen beweging overstag wil gaan. Openheid gaat er zonder zwaar geschud dus niet komen. Het vergroot alleen maar het vermoeden van een doofpot en zet de concurrentie zodoende nog meer op scherp. De messen zijn geslepen, wordt ongetwijfeld vervolgd.

Video: Coronel over de felbetwiste FIA-Ferrari schikking